Hooggerechtshof steekt vuur opnieuw aan de lont in referendumcrisis

De electorale kamer van het hooggerechtshof oordeelde gisteren dat bijna 900.000 handtekeningen onder de aanvraag voor het referendum waarrond twijfels zijn gerezen, geldig blijven zolang de ondertekenaars niet expliciet laten weten dat ze de petitie niet steunen. Daarmee annuleerde het hooggerechtshof een eerdere beslissing van de Nationale Verkiezingsraad (CNE) om de twijfelachtige handtekeningen enkel te laten meetellen als de ondertekenaars hun intentie nog eens bevestigen. Op sommige petitielijsten zijn lange rijen van namen en handtekeningen allemaal in hetzelfde handschrift ingevuld.

De CNE beschouwt 1,8 miljoen andere handtekeningen onder de petitie als geldig, maar het referendum kan maar plaatsvinden als meer dan 2,4 miljoen Venezolanen er om vragen. De manier waarop met de twijfelachtige handtekeningen wordt omgegaan, beslist of die drempel gehaald wordt.

Volgens jurist Carlos Escarrá leiden de procedures voor het hooggerechtshof waarschijnlijk tot niets: de twee kamers van het hooggerechtshof zullen het volgens hem niet eens worden, en dan moeten alle 20 rechters van het hof gezamenlijk de knoop doorhakken. Maar 10 van die magistraten behoren tot het kamp van Chávez, terwijl 10 rechters aan de kant van de oppositie staan.

Ook de CNE is zwaar gepolitiseerd: drie leden zijn voor Chávez, twee behoren tot de oppositie. Het overwicht van Chávez-getrouwen verklaart allicht de beslissing om de bijna 900.000 handtekeningen waarvan de echtheid wordt betwijfeld, voorlopig niet mee te tellen.

Venezuela worstelt al twee jaar met een zware politieke crisis, die het land sterk gepolariseerd heeft. De onvrede met het beleid van Hugo Chávez leidde in april 2002 tot een staatsgreep waardoor de president twee dagen van de macht werd verdreven, en eind dat jaar tot een algemene staking die twee maand aanhield. Dankzij de bemiddeling van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) en het Amerikaanse Carter Centre werden voor- en tegenstanders van Chávez het in mei 2003 eens de crisis via de stembus op te lossen. De Venezolaanse grondwet voorziet in de mogelijkheid een referendum over het aanblijven van de president te organiseren als 20 procent van het electoraat - ruim 2,4 miljoen mensen - daarom vraagt.

De oppositie kreeg eind vorig jaar vier dagen de tijd om de nodige handtekeningen te verzamelen. Ze diende naar eigen zeggen 3.447.000 handtekeningen in bij de CNE, maar de instelling telde er maar 3.086.000. De CNE schrapte bovendien meteen 143.930 ongeldige handtekeningen en
233.573 handtekeningen waarbij fouten waren gemaakt bij het invullen van de overige gevraagde informatie. Die fouten kunnen eventueel wel nog hersteld worden. Nog controversiëler was de beslissing om 876.017 handtekeningen nader te bestuderen en dus voorlopig ook niet te laten meetellen. De CNE denkt dat er met die handtekeningen gefraudeerd is - daarop wijst het feit dat op sommige lijsten hetzelfde handschrift meermaals voorkomt.

De CNE wil de ondertekenaars van het referendum waarrond twijfels bestaan, eind maart enkele dagen de tijd geven om hun handtekening te bevestigen. De oppositie denkt dat dit onhaalbaar is, en had daarom voorgesteld de zaken om te draaien: mensen die vaststellen dat hun naam en handtekening tegen hun wil onder de petitie is gezet, zouden de kans krijgen die te verwijderen. De electorale kamer van het hooggerechtshof heeft die idee nu overgenomen.

De tijdrovende discussies spelen in de kaart van Chávez. Als de president door een eventueel referendum voor 19 augustus de laan wordt uitgestuurd, komen er nieuwe verkiezingen. Gebeurt dat na die datum, wordt Chávez opgevolgd door de vice-president, een vertrouweling.