Inheemse bewoners Orissa beven voor buitenlandse investeerders

Ze hebben alle reden om bezorgd te zijn, zegt Walter Fernandes, India’s bekendste deskundige op het gebied van inheemse bevolkingsgroepen. Hun ervaring met mijnbouwbedrijven is tot nu toe niet erg goed en we zien nu dat buitenlandse bedrijven op niet eerder vertoonde schaal investeren.

Tribals maken iets meer dan 8 procent van de Indiase bevolking van een miljard mensen uit, maar 40 procent van alle mensen die omwille van mijnbouwprojecten ontheemd raakt, is inheems. Volgens cijfers uit 2001 zou India 90 miljoen inheemsen tellen. Zij wonen vooral in het oosten en midden van India. In het verleden ontstonden in de gemeenschappen al problemen door de bouw van grote stuwdammen op hun land en sinds kort worden ze ook onder druk gezet door nationale en internationale mijnbouwbedrijven, zegt Fernandes.

Vooral in de staat Orissa, die bestuurd wordt door de rechtse Janata Dal Partij, konden multinationals de afgelopen tijd goed zaken doen. Op 22 juni tekende de Zuid-Koreaanse staalgigant Pohang Steel Company (Posco) een intentieverklaring met de deesltaatoverheid voor de bouw van een grote staalfabriek die 13 miljard dollar gaat kosten. Met dit project hopen we bij te dragen aan de economische groei in India en de ontwikkeling van India als economische supermacht te versnellen, zei voorzitter Ku Taek Lee bij de ondertekening van de verklaring in Bhubaneshwar.

Tegen dergelijke verklaringen valt nauwelijks iets in te brengen, vooral wanneer ze gepaard gaan met grote investeringen in Orissa, de meest achtergebleven staat van India. Maar vrijwel alle politieke partijen, van links tot rechts, hebben moeite met de exportconcessies die Posco bedong voor ijzererts. Posco kreeg eerder een deal over exploitatie van mijnen in Brazilië niet rond en zou daarom hebben gekozen voor Orissa, waar de autoriteiten minder eisen stelden.

Posco is nog maar een van de vele multinationals in Orissa. De overheid kreeg in ongeveer een jaar tijd 35 aanvragen, met een totale waarde van 25 miljard dollar, voor de bouw van staalfabrieken of de exploitatie van mijnen. Onder de bedrijven zaten het Australische BHP Billiton, de grootste mijnbouwmaatschappij ter wereld, en de Vedanta Groep uit India, eigendom van ‘metaalmaharadja’ Anil Agarwal.

Het Japanse conglomeraat Mitsui, dat al vergunningen heeft voor mijnbouw in Orissa via een Indiase dochteronderneming, heeft plannen voor nieuwe investeringen ter waarde van 3 miljard dollar.

Fernandes is ervan overtuigd dat de interesse in de ijzererts slechts bedoeld is als rookgordijn en dat de bedrijven eigenlijk uit zijn op de enorme kopervoorraden in de regio. Ze breken nu de markt open en testen of ze hun werk kunnen doen zonder al te veel juridische problemen over rechten van de inheemse bevolking. Er wordt momenteel gewerkt aan een nieuwe wet die de rechten van inheemsen beter beschermt, zegt Fernandes. De huidige wetgeving is onvoldoende zegt hij, omdat de Indiase wetten alleen betrekking hebben op individueel eigendom en niet op gemeenschappelijk eigendom, waar bij inheemse bevolkingsgroepen in onder meer Orissa sprake van is.

Activisten maken zich zorgen over de miljoenen mensen die als gevolg van de eerdere projecten ontheemd raakten en die wachten op rehabilitatie. Terwijl hun problemen nog niet zijn opgelost, komen er in Orissa grote aantallen ontheemden bij. Uit cijfers van de Nationale Adviesraad (NAC), een commissie van wetenschappers en vrijwilligers die de Indiase overheid adviseert, blijkt dat de afgelopen vijftig jaar 9 miljoen mensen ontheemd raakten als gevolg van bedrijfsactiviteiten. Slechts 60 procent van hen kreeg een of andere vorm van compensatie.

De NAC vreest dat gebrek aan rehabilitatie leidt tot werkloosheid en schulden bij de inheemse bevolking. De waarschuwingen van de invloedrijke NAC worden niet volledig in de wind geslagen. De Amerikaanse non-profit groep International Watch heeft deze maand een rehabilitatiefonds van 5 miljoen dollar opgezet voor de de naar schatting 4.000 families die moeten wijken voor het Posco-project. De 5 miljoen dollar is bestemd om de eerste nood te leningen. Voor de herhuisvesting en rehabilitatie is meer geld nodig..

International Watch, dat van plan is eind augustus een kantoor te openen in Bhubaneshwar, waarschuwt dat politieke weerstand het Posco-project, dat miljoenen mensen kan verlossen van een leven in armoede, kan laten mislukken. International Watch omschrijft zichzelf als een waakhond die groeperingen volgt die terroristen in de wereld financieren en bijstaan en ook als organisatie die werkt met internationale conglomeraten die erop gericht zijn de menselijke kwaliteit van leven te verbeteren en armoede te bestrijden.

Het verhaal dat de multinationals banen creëren voor de lokale bevolking, hebben we al zo vaak gehoord, zegt Fernandes, verwijzend naar werkwijze van International Watch. In werkelijkheid brengen de projecten miljoenen inheemsen aan de bedelstaf. Ze komen zelfs niet in aanmerking voor laaggeschoold werk, omdat de techniek steeds ingewikkelder wordt. Inheemsen die protesteren worden gearresteerd en opgesloten, soms op beschuldiging van terroristische activiteiten. (JS/PD)