Lula bouwt een kerncentrale

Kerncentrales zijn gevaarlijk en duur en er bestaan geen technieken om het dodelijke afval duizenden jaren lang op te slaan. Dat is de boodschap van het samenwerkingsverband van milieuorganisaties onder leiding van de Braziliaanse Stichting SOS Mata Atlantica en de Braziliaanse afdeling van Greenpeace. Zestig jaar nadat de eerste reactor in de Verenigde Staten in werking is getreden, is er nog altijd geen oplossing voor het kernafval, zegt Sergio Dialetachi, nationaal coördinator van de energiecampagne van Greenpeace. Hij wijst er op dat er over de hele wereld al meer dan 120 ongevallen in kerncentrales zijn gebeurd, met als meest tragische voorbeeld de ramp in Tsjernobyl in het noorden van Oekraïne in 1986.

Onlangs heeft de regering van de linkse president Luiz Inacio Lula da Silva aangekondigd de gedeeltelijk gebouwde centrale van Angra-3 af te werken. Het samenwerkingsverband van ongeveer twintig niet-gouvernementele organisaties is vast van plan die werkzaamheden te verhinderen. Sinds deze maand zijn op de Braziliaanse televisie spotjes te zien waarin Rita Lee, de ‘first lady’ van de Braziliaanse rock, het publiek oproept om zich te verzetten tegen het project. Brazilië heeft al twee kerncentrales, Angra-1 en Angra-2, met onder andere de Admiraal Alvaro Alberto-centrale op het strand van Angra dos Reis, op minder dan honderd kilometer ten westen van Rio de Janeiro.

Het ambitieuze Braziliaanse nucleaire programma is gebaseerd op een overeenkomst met Duitsland en voorzag ook nog de bouw van zes andere kerncentrales voor het einde van de twintigste eeuw. Maar die plannen zijn voorlopig niet uitgevoerd. Het materiaal dat - soms al meer dan tien jaar geleden - werd gekocht voor Angra-3 zou naar schatting bijna 650 miljoen euro waard zijn. Volgens Luiz Messias, hoofdopzichter van de projecten van Electronuclear, het staatsbedrijf voor de opwekking van kernenergie, zou de voltooiing van de centrale nog eens meer dan anderhalf miljard euro aan investeringen vergen. Door de voltooiing van Angra-3 zal de staat de investeringen terugwinnen die al zijn gedaan en vermijden dat elk jaar achttien miljoen dollar opgaat aan onderhoud van het ongebruikte materiaal, aldus Messias. Hij wijst er ook nog op dat Angra-3 gebruik kan maken van de infrastructuur en de ervaring van het technisch personeel van de twee bestaande centrales, waardoor het mogelijk is de kosten te drukken en het industriële complex dat kernenergie produceert te versterken.

De Angra-centrales staan op dit moment in voor ongeveer vier procent van de energievoorziening voor de 171 miljoen Brazilianen en zijn volgens Messias essentieel voor het waarborgen van een betrouwbare elektriciteitsvoorziening voor de staten Rio de Janeiro en Espiritu Santo.” Met 1.350 megawatt zou Angra-3 hetzelfde vermogen hebben als Angra-2 en de mogelijkheid bieden tot de productie van meer dan tien miljoen megawatt-uren per dag. De Duitse beslissing om de eigen kerncentrales tegen 2030 te ontmantelen, heeft natuurlijk de kritiek op Angra-3 gevoed. Tegenstanders zeggen dat deze centrale zou afhangen van een technologie en materiaal die elders al aan het verdwijnen zijn. Daardoor zou het wel eens moeilijk kunnen worden om bijvoorbeeld nog onderdelen te kunnen krijgen.

Maar Luiz Messias ontkent dat er een wereldwijde tendens bestaat om af te stappen van kernenergie. Hij meent zelfs dat er precies een omgekeerde beweging te bemerken valt. In Duitsland is de weerstand tegen kernenergie niet meer zo heftig en in heel Europa is de situatie aan het veranderen. Groot-Brittannië onderzoekt de verschillende energiemogelijkheden met het oog op de moeilijkheden in de olievoorziening en Finland bereidt de bouw voor van een nieuwe kerncentrale, weet Messias. Die trend heeft ook te maken met milieuproblemen, omdat velen van mening zijn dat alleen kernenergie ervoor kan zorgen dat Europa de Kyoto-norm met betrekking tot de uitstoot van broeikasgassen zal halen.

Messias geeft toe dat de bouw van een kerncentrale nog altijd enorm veel kost - ongeveer 1.800 euro per kilowatt in vergelijking met 550 euro voor gasgedreven centrales - maar hij voorspelt dat technologische ontwikkelingen en de productie van elektriciteit op grote schaal die kosten uiteindelijk zullen halveren. Sergio Mathias, marketingadviseur van Electronuclear, stelt dat de kosten voor alternatieve en hernieuwbare energiebronnen zoals windenergie en biomassa nog veel hoger liggen. Bovendien voorzien alternatieve energiebronnen na meer dan twintig jaar subsidies en onderzoek wereldwijd maar in drie procent van de vraag naar elektriciteit, terwijl kernenergie meer dan achttien procent levert.

Maar Sergio Dialetachi van Greenpeace wijst erop dat Brazilië precies de dure elektriciteit uit de Angra-centrales subsidieert. Volgens hem zou het logischer zijn hernieuwbare energiebronnen te subsidiëren, die een enorm potentieel hebben en die in Brazilië nauwelijks worden benut. Rafael Ribeiro, adviseur bij de Vereniging voor Ecologische Bescherming van Angra, meent dat er ook veiligheidsproblemen bestaan bij de opslag van kernafval in de centrale zelf zolang er geen eindbestemming is vastgelegd voor het afval. Hij weet ook dat het plan voor noodsituaties bij een ongeval helemaal niet op punt staat. Een oefening op 31 juli om het noodplan te testen was een ramp. De alarmsirene was niet eens te horen in de omgeving van de centrale waar tienduizenden mensen wonen die bij een ongeval moeten worden geëvacueerd.