Maoïstische rebellen betreden publieke forum

Gisteren (donderdag) was Kathmandu het decor voor de eerste grote
Maoïstische massabijeenkomst na zeven jaar burgeroorlog. Vijf
rebellenleiders, aangevoerd door architect-revolutionair Baburam Bhattarai,
drukten in een vier durende bijeenkomst de 20.000 tot 30.000 aanwezigen op
het hart dat ze evenzeer een duurzame vrede als een verregaande politieke
ommekeer van het politieke bestel nastreven. Daarvoor is een hervorming
nodig van de nog jonge constitutionele monarchie en de parlementaire
democratie.

De modale Nepalees blijft vooralsnog voorzichtig. Ze lijken wel ernstig in
hun zoektocht naar vrede. Maar zullen ze onze persoonlijke vrijheden
vrijwaren? Zullen ze een eenpartijstaat oprichten, of de democratie trouw
blijven? Ik heb geen antwoorden gehoord, zegt Ganesh Tamang, een leraar die
de bijeenkomst volgt. Van Battharai werd hij niet veel wijzer, alleen dan de
verzekering dat de nieuwe politiek structuur democratische en veelstemmig
zal zijn. We streven geen communistische partijstaat na.

De Maoïsten beseffen dat een charmeoffensief nodig is. In Kathmandu en
verscheidene andere steden hebben de rebellen nooit echt voet aan de grond
gekregen, in tegenstelling tot het landelijke westen van het land. Ook over
het resultaat van de vredesonderhandelingen zijn ze onzeker. De
onderhandelingen zijn maar een begin. Maar we moeten ergens beginnen, alle
partijen moeten hun stellingen verlaten. Er zullen uiteraard compromissen
komen en we weten niet wat dat zal geven, aldus Battharai.

Pas in 1990 werd de ongebreidelde macht van de koning - tot dan vastgelegd
in het ‘panchayatbestel’, een traditioneel getrapt staatsbestel met veel
macht voor de monarch, beperkt door de invoering van de parlementaire
democratie. Maar met die democratie was het de afgelopen jaren niet te best
gesteld. Het dieptepunt kwam toen op 4 oktober vorig jaar koning Gyanendra
de verkozen regering de bons gaf en alle uitvoerende macht op zich nam en
uitoefende via een met de eigen hand samengesteld kabinet.

Vandaag vinden de rebellen dat in elk geval de coup van 4 oktober moet
worden teniet gedaan en dat het tijd is voor een structurele hervorming van
het staatsbestel, die verder gaat dan de herinstallering van een
meerpartijenstelsel. Alle groepen en bewegingen van het land moeten een
vertegenwoordiging krijgen. Niet alleen de politiek, maar ook functioneren
van de civiele maatschappij moet worden hervormd.

Zeven jaar lang was de belangrijkste eis van de Maoïsten nog de omverwerping
van de monarchie en de installering van een republiek. De republiek blijft
onze doelstelling op lange termijn, zegt Battharai, maar we erkennen ook
de noodzaak van compromissen tussen de monarchie, ons en de politieke
partijen die in het huidige bestel geloven.

Die laatste groep, de politieke partijen, kijken evenwel ietwat bezorgd aan
de zijlijn van wat af en toe de uitvoering van ‘een geheim akkoord tussen de
koning en de maoïsten’ wordt genoemd. De partijleiders hekelen openlijk een
andere eis van de Maoïsten, het opstellen van een nieuwe grondwet door een
nieuw te verkiezen assemblee.

Over dit punt bestaat nog grote onenigheid. De Maoïstische leiding is er
nog niet in geslaagd de noodzaak van een nieuwe grondwet te verantwoorden,
zegt Madhav Kumar Nepal, secretaris-generaal van de Communistische Partij
van Nepal. Girija Prasad Koirala, de huidige parlementsvoorzitter is het met
hem eens. De grondwet van vandaag is de beste. Maar volgens Battharai is
de huidige grondwet dood, en wel sinds 4 oktober.

Ondertussen houdt de regering er het zwijgen toe. Minister Narayan Singh
Pun, die voor zijn regering de onderhandelingen voert, beperkt zich tot Wij
willen vrede, dat is de basis. We zijn hoopvol gestemd dat een overeenkomst
kan worden bereikt.