Morales bedreigt regering na slachtpartij onder demonstranten

De cocaboeren in Chaparé, een regio in het centrum van Bolivia waar veel coca wordt geteeld, blokkeren nu al een week lang de hoofdweg van het land, die de stad Cochabamba verbindt met het economische hart Santa Cruz. Ten minste 19 demonstranten zijn omgekomen sinds 13 januari bij confrontaties met de politie en het leger. De regering heeft een 7000 man sterke ordedienst naar Chaparé gestuurd om wegblokkades tegen te gaan. Vijf boeren en een mijnbouwer stierven in een schietpartij met de ordediensten en 13 gepensioneerden kwamen om toen hun bus omkantelde toen ze een raid van de politie wilden ontvluchten.

De boeren eisen meer land om coca te kunnen verbouwen en een einde van de besproeiingen met herbiciden. Ze argumenteren dat ze het gewas verbouwen voor medicinaal en ritueel gebruik op de binnenlandse markt, en niet als basisgrondstof voor cocaïne. Verder eisen ze meer geld voor het onderwijs en de gezondheidszorg en een terugtrekking van Bolivia uit de onderhandelingen over het Pan-Amerikaans Vrijhandelsakoord (FTAA). De boeren hebben bij hun protesten het gezelschap gekregen van gepensioneerden die eisen dat hun pensioenen worden verhoogd om het koersverval van de lokale munt, de bolivar, goed te maken.

De regering betreurt de slachtoffers maar vindt de repressie gerechtvaardigd omdat wegblokkades verboden zijn door de Boliviaanse grondwet. Boerenleider en parlementslid Morales en zijn linkse Beweging naar het Socialisme (MAS) willen dat niet over hun kant laten gaan. Ze roepen op tot burgerlijke ongehoorzaamheid als de regering de noodtoestand afkondigt. Sánchez de Lozada beschuldigt Morales van opruiing en zegt dat de boerenleider de democratie in het land wil vernietigen.

Afgelopen weekend richtten MAS, de Boliviaanse Arbeidersunie en de vakverenigingen van leraars, boeren en studenten de Estado Mayor del Pueblo Boliviano op. Het ‘volkscommando’ vraagt dat de regering tegemoet komt aan elke gerechtvaardigde eis van het volk. De Estado Mayor heeft de regering tot vandaag (dinsdag) gegeven om in te gaan op haar eisen.

De president heeft de boeren uitgenodigd voor onderhandelingen, mits ze een ‘wapenstilstand’ accepteren. Sánchez de Lozada heeft al één toegeving gedaan: hij wil de beruchte wet 1008, die de oppervlakte voor de verbouwing van legale coca vastlegt op 12.000 hectare, wijzigen. De legale oogst wordt gebruikt als voedsel, geneesmiddel en voor traditionele rituelen. We zullen met marktstudies opnieuw bepalen hoe groot de legale vraag naar coca is voor de traditionele en medicinale toepassingen. Dat kan de aanpassing van wet 1008 en een verhoging van het toegelaten aantal hectaren betekenen, verklaarde de president vorige week. Maar de blokkades op de 468 kilometer lange weg van Cochabamba naar Santa Cruz moeten verdwijnen, anders kan er niet gepraat worden.

De Boliviaanse regering staat echter onder zware druk van Washington, om de Boliviaanse marihuana- en cocaplantages tegen 2007 helemaal te doen verdwijnen. De regeringen van Hugo Banzer (1997-2001) en Jorge Quiroga (2001-2002) vernietigden meer dan 60.000 hectare illegale coca. Het beleid sinds Banzer zorgt voor protesten waarbij de laatste jaren minstens 200 boeren en één soldaat omkwamen.

Volgens regeringswoordvoerder Mauricio Antezana probeert Morales Bolivia te cocaliseren om de invloed van MAS uit te breiden. Morales was vorig jaar dicht bij het presidentschap; hij won de verkiezingen van 30 juni en kwam uit tegen Sánchez de Lozada in de eindronde. Het parlement moest uiteindelijk de uitslag bepalen omdat geen van beide kandidaten genoeg stemmen haalde om een overwinning te kunnen opeisen. Sánchez de Lozada werd president dankzij een akkoord tussen zijn Nationalistische Revolutionaire Beweging en de sociaal-democratische Revolutionaire Linkse Beweging van ex-president Jaime Paz Zamora (1989-1993).

Misschien kan de katholieke Kerk het escalerende geweld in Chaparé temperen. Cardinaal Julio Terrazas, de leider van de Boliviaanse Kerk, riep al zijn diocesen en parochies zondag op om te bemiddelen in het conflict.