Nog een lange weg naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen

De EU slaagt er nog steeds niet in de gelijkheid tussen mannen en vrouwen vooraan op de agenda te plaatsen, over al haar beleidsdomeinen door te trekken — gendermainstreaming, en zelf het goede voorbeeld te geven. Met de Europese verkiezingen van 2014 in zicht, pleit de Europese Vrouwenlobby met haar 50/50 campagne voor pariteit in de Europese instellingen.

Het belang van vrouwenorganisaties anno 2013

Waarom zijn vrouwenorganisaties nog steeds belangrijk vandaag de dag?

Altinisik: Ten eerste, omdat er nog steeds ongelijkheden bestaan tussen mannen en vrouwen. Ten tweede, omdat er zelfs sprake is van tegenslagen. Rechten die vrouwen jaren geleden verworven hebben, dankzij de strijd van vrouwenrechtenorganisaties, worden momenteel uitgedaagd door conservatieve machthebbers en door de huidige crisis. Velen hechten meer belang aan het vinden van een oplossing voor de crisis dan aan gendergelijkheid.

De huidige crisis ontwikkelde zich binnen de lijnen van de bestaande structuren, en die zijn vooral in handen van mannen. Vrouwen nemen zelden topposities in en maken zelden beslissingen in naam van de hele samenleving. Dit is volgens mij des te meer een reden om gendergelijkheid vooraan op de agenda te plaatsen, en om onze stem te laten horen. Nauwe samenwerking tussen vrouwenorganisaties is belangrijk om aan te tonen dat er iets moet veranderen.

Internationale vrouwendag

Staat de Internationale Vrouwendag dit jaar dan vooral in het thema van de crisis volgens u?

Altinisik: Neen, er zijn nog andere gronden van ongelijkheid die zeker onze aandacht verdienen. Zo zijn vele vrouwen nog te dikwijls het slachtoffer van geweld. Niet alleen huiselijk geweld, en niet alleen in de EU. Vrouwelijke Genitale Verminking wordt bijvoorbeeld in sommige landen nog steeds uitgevoerd, onder het mom dat ‘het deel uitmaakt van hun cultuur’. Maar hiermee worden mensenrechten, en in het bijzonder vrouwenrechten, ernstig geschonden en traditie of cultuur mogen geen excuus zijn om vrouwen ongelijk te behandelen.

EU ‘democratisch deficit’

In 1996 heeft de Europese Commissie (EC) gendermainstreaming ingevoerd als strategie, waardoor ‘gender’ in alle beleidsdomeinen moest worden geïntegreerd. Maar in de praktijk zien we dat dit niet altijd lukt.

Is er sprake van een ‘democratisch deficit’ volgens u?

Altinisik: Dat is wat wij bij de vrouwenlobby geloven. Want waar is de stem van de vrouw, waar is hun perspectief in de belangrijkste EU strategieën? Al deze beslissingen hebben ook een invloed op hen; een andere invloed dan op mannen. Hoe kan de EU wetgeving dan effectief zijn, als er niet eens rekening wordt gehouden met vrouwen?

Wordt de ongelijkheid niet vooral in stand gehouden omwille van praktische redenen, zoals het feit dat vooral vrouwen deeltijds werken?

Altinisik: Ja, maar we moeten ons eerst de vraag stellen: hoe komt het dat vooral vrouwen deeltijds werken? Dat is omwille van de bestaande structuren, die het ‘één broodwinner’ idee bevestigen, waarin mannen geld in de lade brengen en vrouwen de rol van huismoeder op zich nemen. Dit is de reden waarom veel vrouwen deeltijds werken. Bovendien valt de zorg voor hun ouders, wanneer die oud of ziek zijn, meestal ook op hen. Hierdoor hebben vrouwen een veel kleiner pensioen op het einde van hun loopbaan, en meer kans op een armoedig leven.

En is dit enkel door de structuren volgens u, of is het deels ook een bewuste keuze van vrouwen om huismoeder te zijn en voor hun kinderen –en ouders- te zorgen?

Altinisik: Natuurlijk zijn wij niet tegen vrouwen die hiervoor kiezen, maar we willen wel gelijke kansen voor alle vrouwen. Pas wanneer zij deze kansen krijgen, kunnen we spreken van een vrije keuze. Maar dat is juist het punt: vrouwen krijgen vandaag nog steeds geen gelijke kansen.

50/50 campagne

Met de verkiezingen van 2014 in zicht, pleit de 50/50 campagne voor pariteit in de Europese instellingen. De coalitie bestaat uit parlementsleden uit verschillende partijen, en wordt gesteund door de Europese Vrouwenlobby. Zij eisen onder andere dat elke lidstaat zowel een vrouwelijke als een mannelijke kandidaat nomineert voor het College van Commissarissen.

Waarom is er volgens u nood aan zo’n strikte pariteit in de EU instellingen?

Altinisik: Omdat de EU voor 50 procent –en zelfs meer — uit vrouwen bestaat. Dus moeten zij ook representatief zijn in de EU instellingen, anders kan er geen sprake zijn van een representatieve democratie.

Zorgt pariteit voor een betere besluitvorming?

Altinisik: Natuurlijk, dat spreekt voor zich. Als telkens dezelfde ideeën worden voorgelegd, door dezelfde mensen; hoe kan er dan nog sprake zijn van creativiteit, en van een inclusieve democratie? Bovendien zouden vrouwen meer de nadruk kunnen leggen op andere ‘zachtere’ beleidsdomeinen, die momenteel onderbelicht worden. Het zou een meerwaarde zijn voor de samenleving.

Dus het draait in feite vooral om diversiteit?

Altinisik: Ja, momenteel worden bijna alle beslissingen genomen door oude, blanke mannen. Dit geeft geen correct beeld van de samenstelling van de samenleving, en de diversiteit die er leeft.

Momenteel worden bijna alle beslissingen genomen door oude, blanke mannen. Dit geeft geen correct beeld van de samenstelling van de samenleving, en de diversiteit die er leeft.

Europees Commissaris Olli Rehn, benadrukt vooral de economische bijdrage die vrouwen kunnen leveren, zeker in tijden van crisis. Bent u het daarmee eens of moet de focus minder op de economische bijdrage liggen?

Altinisik: Voor mij persoonlijk gaat het niet zozeer om hun economische bijdrage, maar wel om hun economische onafhankelijkheid. De vrouwenlobby pleit voor meer onafhankelijkheid, omdat we weten dat vrouwen worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, om veel verschillende redenen. Ten eerste, omwille van de stereotypen. Ten tweede, omdat er een gebrek is aan kinderopvang, en omdat zij voor hun familieleden moeten zorgen. En ten derde, omdat zij gewoon geen eerlijke kansen krijgen. Zij hebben bijvoorbeeld minder kansen om te promoveren dan mannen. Ten slotte, vinden wij het ook belangrijk dat vrouwen een gelijk loon ontvangen als hun mannelijk collega’s, omdat zij evenveel recht hebben op een menswaardig leven als mannen. Het is belangrijk dat vrouwen onafhankelijk zijn en zelf beslissingen kunnen nemen indien nodig. Onze visie op de samenleving is niet zo neoliberaal, voor ons staat gelijkheid boven alles.

Waarom koos u om met leden van het Europees Parlement een coalitie te vormen?

Altinisik: Omdat onze vrouwenlobby op het Europees niveau lobbyt en omdat wij geloven dat de EU een voorbeeld kan zijn voor de lidstaten. Als wij er op politiek niveau in slagen meer vrouwen aan boord te krijgen, zullen bedrijven op nationale niveaus dit voorbeeld hopelijk volgen.

Is er kritiek gekomen op de campagne, en vanuit welke hoek?

Altinisik: Momenteel nog niet, maar als die er zal komen, verwachten wij dat dit vooral van de rechtse partijen zal komen. In onze 50/50 coalitie zetelen leden uit heel uiteenlopende partijen, maar niet uit de rechtse partijen. Want we willen niet met hen samenwerken, omdat ze te weinig belang hechten aan gendergelijkheid.

Stereotypen bevestigd

Wat is de rol van de media in het bevestigen van stereotypen volgens u?

Altinisik: De media spelen hier een belangrijke rol in. Zo worden mannelijke politici bijvoorbeeld zelden gevraagd naar hun kinderen, of wordt er haast nooit iets gezegd over hun uiterlijk voorkomen, terwijl dit bij vrouwen juist in de verf wordt gezet. Mannelijke politici zijn geneigd dit uit te buiten, want volgens de stereotypen zijn mannen harde, rationele denkers, in staat om een oplossing te bieden voor de economische crisis. Maar in feite zijn mannen onderling net zo divers als vrouwen.

Moeten we de relatie tussen beiden meer benadrukken, in plaats van telkens de vrouw als ‘probleemhouder’ te framen?

Altinisik: Ik geloof dat vrouwenorganisaties dit inderdaad soms onvoldoende benadrukken, hoewel ze dit altijd wel in het achterhoofd houden. We zijn ons ervan bewust dat er in de denkwijze van mannen ook iets moet veranderen. Er is in feite sprake van een dubbele uitdaging: ten eerste moeten vrouwen vechten voor gelijkheid en de afschaffing van alle bestaande discriminatoire structuren, ten tweede moeten mannen inzien dat er nog steeds veel onrechtvaardigheid is in de huidige samenleving en moeten ook zij vechten voor een gelijkere samenleving.

Gelooft u dat vrouwen onvoldoende kansen krijgen omwille van de stereotypen?

Altinisik: Daar ben ik zeker van. Want mannen bepalen al jarenlang de structuren in de samenleving, en hebben een enorm netwerk opgebouwd, waarin ze zich ondertussen thuis voelen. Maar voor vrouwen daarentegen, is het allemaal nieuw, en zij moeten altijd vechten tegen de stereotypen en een nieuw netwerk opbouwen. Mannen en vrouwen starten met andere woorden nooit helemaal op gelijke voet. Vrouwen zullen altijd meer hindernissen moeten overwinnen om een leiderspositie te bekleden.

Quota debat

Wat is uw standpunt in het ‘quota’ debat?

Altinisik: Eerst en vooral, als de meerderheid de macht in handen heeft, is het altijd moeilijk voor vrouwen om in deze ‘exclusieve club’ binnen te geraken. Ik begrijp bovendien niet waarom niemand zich ooit vragen stelt bij de ‘de facto’ mannelijke quota. Terwijl er ten aanzien van de vrouwelijke quota steeds meer negatieve stemmen opkomen dat ze de vrouwen bevoorrechten ten opzichte van mannen. Daar geloof ik niet in. Want 60 procent van alle academici zijn vrouwen. Dit toont aan dat de meeste aanwervingen momenteel niet gebaseerd zijn op vaardigheden en kwalificaties. Want anders zou de arbeidsmarkt er heel anders uitzien. De Europese Vrouwenlobby is echter geen voorstander van het omgekeerde scenario, waar alleen vrouwen het voor het zeggen hebben. Wij willen enkel een gelijke verdeling, en gelijke kansen.

Waarom zijn zoveel vrouwen hier dan nog steeds zo kritisch over?

Altinisik: Ten eerste, mogen we niet van elke vrouw verwachten dat zij zich inzet voor meer gendergelijkheid, want ieder heeft recht op een eigen levensstijl en een eigen visie op de samenleving en de structuren die deze kenmerken. Ten tweede, zijn velen er zich gewoonweg niet van bewust dat de structuren hoofdzakelijk door mannen worden gedomineerd, omdat ze er zelf in gevangen zitten en het volledige plaatje uit het oog zijn verloren. Een plaatje getekend door mannen. Veel vrouwen vinden dat we reeds absolute gelijkheid bereikt hebben en dat de strijd hier stopt.

Altinisik publiceerde het boek ‘Frauen schlägt Mann nicht’, waarin zij een analyse maakt van de effecten van huiselijk geweld.