Privatiseringsplannen overheid stuiten op ongezien protest

De Thaise regering wil tegen 30 april het Thaise staatsbedrijf privatiseren dat momenteel als enige elektriciteit produceert. Ze hoopt dat de aandeelverkoop de staatskas met een slordige 1,5 miljard euro zal spijzen. Maar de Thaise bevolking vindt dat een vreselijk idee. Op amper een week na de aankondiging van de privatiseringsplannen brengt de vakbondsbeweging dagelijks tienduizenden mensen op de been voor straatprotesten. Op 26 februari protesteerden naar schatting 30.000 mensen, en een voorlopig record werd bereikt op dinsdag. Toen daagden naar schatting 50.000 betogers op voor het hoofdkantoor van het bedrijf aan de noordoostelijke stadsrand van Bangkok.

De actievoerders hebben niet alleen kritiek op de beslissing tot privatisering op zich, ook het gebrek aan openheid vindt in hun ogen geen genade. Ze verdenken de overheid ervan dat ze de aandelen via vriendjespolitiek zal verdelen. Ze zijn vooral bang dat elektriciteit na de privatisering duurder zal worden. Er is een breed publiek debat nodig voor de overheid groen licht kan krijgen voor haar neoliberaal beleid, vindt Surichai Wun’ Gaeo, het hoofd van de Campaign for Popular Democracy, een ngo.

De vakbond van het staatsbedrijf voert de protesten aan, maar onder de deelnemers bevinden zich vakbondslui van 41 overheidsbedrijven, activisten die opkomen voor arbeidsrechten, leden van basisgroepen, studenten en stadsarmen. De leidende rol van de vakbonden, het profiel van de deelnemers en de omvang van de protesten zijn stuk voor stuk ongezien in het Thailand van na de militaire dictatuur. Tot op heden waren het vooral arme, gemarginaliseerde groepen die in opstand kwamen tegen de negatieve gevolgen van grote stuwdammen, de plannen voor een grote gaspijpleiding of de bureaucratische mallemolen. Nooit bracht een protest meer dan enkele honderden of duizenden mensen tegelijk op de been.

De regering van eerste minister Thaksin Shinawatra, die al drie jaar een comfortabele meerderheid in het parlement geniet, voelde zich geen enkele keer geroepen om echt rekening te houden met de ontevredenheid. Ofwel schoof ze de betogers aan de kant als irrelevant, ofwel paaide ze hen met onderhandelingen waarbij de protestvoerders telkens aan het kortste eindje trokken.

Maar dat kan deze keer wel eens anders zijn, denken Junya Yimprasert, coördinator van een Thaise ngo die arbeidersrechten verdedigt, en Sunai Phasuk, de Thaise vertegenwoordiger van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. De protesten tonen voor het eerst de kracht van de vakbondsbeweging. Tot de aanhang behoren universitairen en andere middenklassers.

Sunai en sommige arbeidsrechtenactivisten vestigen ook de aandacht op de gelijkenis tussen het aanzwellend aantal betogers en de protesten in mei 1992 tegen de Thaise militaire dictator Suchinda Kraprayoon, die na een militaire coup in 1991 de macht greep. De toenmalige reactie van het volk lokte een kettingreactie uit die ondanks een brutale militaire aanval uitmondde in het ontslag van de generaal.

Er waren dinsdag alvast tekenen dat de overheid het publieke debat wil aangaan. De krant de ‘Bangkok Post’ meldde dat eerste minister Thaksin met de vakbondsleiders van het energiestaatsbedrijf wil praten. Eerder had hij verklaard dat niet te zullen doen. Maar nog volgens de krant is de staatsleider niet van plan op de eisen in te gaan.