Pygmeeën kunnen moeilijk aarden in kampen in Ituri

Langs de weg tussen Noord-Kivu en de Oostelijke Provincie vind je pygmeeën in kampen. Steeds meer worden deze bosbewoners aangemaand om hun vertrouwde omgeving te verlaten en zich hier te vestigen. Zo maken ze ruim baan voor exploitanten van kostbare houtsoorten of voor de aanleg van cacaoplantages.
Volgens katholieke priesters Antonio en Piero Lombardo, die al twintig jaar missionaris zijn in de regio, “raken investeerders van over de hele wereld geïnteresseerd in de ontginning van ertsen of van bos. Een van de meest geschikte zones in Afrika voor bosexploitatie is Ituri, waar de pygmeeën leven.”  Velen van ons zien zich verplicht te verhuizen, om voor een hongerloon in de mijnen te werken, getuigt Nyamanzi, die in het dorp Mataha woont. Zijn inkomen stelt hem naar eigen zeggen niet in staat om degelijk te leven in zijn nieuwe omgeving.

Vis op het droge

Als ze eenmaal uit hun vertrouwde omgeving weg zijn, en zonder sociaal statuut, kunnen de pygmeeën zich moeilijk aanpassen aan de levenswijze van naburige volkeren. Dat leidt tot spanningen. “Pygmeeën op zoek naar eten hebben mijn velden al meer dan eens geplunderd. Een goed jaar geleden kwam mijn man in aanvaring met een groepje dat zonder schaamte onze maïs plukte”, getuigt Misisa van de Nande-bevolking in het dorp Biasiku. De pygmeeën zeggen dat ze geen keuze hebben om te overleven in een omgeving die hen vijandig gezind is.
“Pygmeeën hebben hun traditionele omgeving nodig om te overleven”, verklaart Jean-Pierre Kalwahali, die hun levenswijze bestudeert in Ituri.  “Een pygmee die plots buiten het woud moet gaan leven, is als een vis op het droge”, vindt ook Ameli, een pygmee uit het dorp Matembu, op de weg tussen Beni en Mambasa.
Daarom zijn er initiatieven bij de pygmeeën op het terrein. Priester Antonio Mazzucato organiseert lees- en schrijflessen in verschillende dorpen. Een van de pygmeeën, Kadodo, legt wat aarzelend in het Frans uit dat ze zelfs een centrum hebben voor houtbewerking, mechanica en snit en naad. Voor priester Antonio, die landbouwprojecten mee uit de grond stampt, “kan je hen zo helpen ontwikkelen binnen hun eigen realiteit en potentieel”.
Andere organisaties zoals Kuni la mapendo en het project Pygmeeën Etabe zorgen dan weer voor hulp op het vlak van hygiëne en gezondheid. Maar, beklemtoont priester Antonio, er is nog veel werk aan de winkel om de pygmeeën te behoeden voor de overexploitatie van het Ituri-woud.