Rechter draait gratie voor juntaleden terug

Rechter Rodolfo Canicoba verklaarde twee van de tien amnestiewetten die Menem destijds afkondigde, als ongrondwettelijk. De beslissing van de rechter kan nog worden aangevochten. Maar als zij gehandhaafd wordt door de hoogste rechtbank, dan kunnen aanklagers herziening vragen van gratieverleningen aan militairen die zich in de vuile oorlog schuldig hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen. Tijdens het militaire bewind verdwenen tussen 10.000 en 30.000 tegenstanders van het regime.

Drie van de zes officieren, José Montes, Andrés Ferraro en Adolfo Sigwald, zijn inmiddels overleden. Twee anderen, generaal Guillermo Suárez Mason en Juan Sasiaín, zitten in hechtenis voor illegale adoptie van kinderen van politieke tegenstanders. Er is een arrestatiebevel uitgevaardigd voor de derde, Jorge Olivera.

Het besluit van Canicoba schept een belangrijk precedent. Sinds 1990 wordt in de Argentijnse grondwet de geldigheid van internationale conventies erkend waarin is vastgelegd dat amnestie en gratieverlening in geval van misdaden tegen de menselijkheid niet toegepast kunnen worden.

Mensenrechtenorganisaties hebben verheugd gereageerd op het nieuws. Zij zien het besluit als een steun in de rug in hun pogingen om voormalige juntaleden aan te klagen voor de mensenrechtenschendingen. De voormalige militairen beriepen zich tot nu toe vaak op hun gratie om niet te hoeven getuigen in rechtszaken. President Néstor Kirchner zei in een reactie dat het hoog tijd werd dat de rechtbank een uitspraak deed over de gratieverleningen door voormalige dictators.

Het besluit van Canicoba vloeit voort uit een onderzoek naar clandestiene martelcentra van het eerste leger. Suárez Mason was als bevelhebber van het eerste leger verantwoordelijk voor minstens veertig gevangenissen en martelcentra. Suárez Mason werd in 1984 - voordat de amnestiewetten werden opgesteld - beschuldigd van zware mensenrechtenschendingen. Hij vluchtte naar de VS, maar werd door dat land in 1988 uitgeleverd. In 1990 verleende de toenmalige president, Carlos Menem, Suárez Mason gratie nog voordat een Argentijnse rechtbank over zijn zaak had kunnen oordelen. De zaak werd na zestien jaar heropend nadat president Kirchner in augustus vorig jaar een wet ondertekende die twee amnestiewetten ophief. De rechter moest echter nog beoordelen of de amnestiewetten daadwerkelijk ongrondwettelijk zijn.