Stijgende graanprijzen zorgen voor onrust

Graan- en olievoorraad - geen reden tot bezorgdheid titelde de Volkskrant dinsdag. De Volkskrant is de belangrijkste spreekbuis van de Communistische Partij in China. Natie in staat vraag naar graan te dekken, kopte de Engelstalige China Daily diezelfde dag. Op een bijeenkomst over voedselveiligheid eind oktober verzekerde de Chinese Premier Wen Jiabao dat de regering er ook in de toekomst garant voor zal blijven staan dat alle 1,3 miljard Chinezen genoeg te eten hebben.

Maar zijn wel degelijk redenen voor bezorgdheid. Voor het eerst in zes jaar stijgen de graanprijzen in China. Dat is genoeg om onzalige herinneringen te doen bovenkomen aan de massale hongersnood die van 1958 tot 1962 heerste en miljoenen slachtoffers maakte. Ook later was de Chinese graanoogst af en toe onvoldoende, al waren de gevolgen nooit meer zo dramatisch. Begin de jaren 90 dreven tekorten de graanprijzen op, waardoor ook alle andere prijzen fors begonnen te stijgen.

Ook nu beginnen de Chinezen zich zorgen te maken over het effect van de stijgende graanprijzen op de algemene levensduurte en de weerslag daarvan op de economie. Sinds het begin van de herfst is de tarweprijs in het noordoosten - de ‘broodmand’ van het land - met bijna een derde gestegen. Maïs is zelfs 50 procent duurder geworden. Voor rijst en koolzaad moet volgens de staatsmedia 15 procent meer worden betaald. Het gevreesde domino-effect lijkt al stilaan op gang te komen: ook spijsolie, veevoeder en andere verwerkte landbouwproducten worden duurder.

Nadat de Chinese boeren in 1998 met 512 miljoen ton een recordgraanoogst binnenhaalden, loopt de Chinese graanproductie gestaag terug. Vorig jaar werd er nog maar 457 miljoen ton geoogst, voor dit jaar wordt 440 miljoen ton voorspeld. De vraag naar graan in China schommelt sinds 2000 tussen 480 en 490 miljoen ton.

De voorbije vier jaar heeft de regering de nationale graanvoorraad gebruikt om de kloof te overbruggen, zegt Yan Bo, adjunct-directeur van het departement Beleid en Regulering van het Bureau voor de Graanreserve. Maar in sommige regio’s wordt het deficit almaar groter.

Volgens Li Jingmo, de directeur van de Groothandelsmarkt van Zhengzhou, kan China zijn huidige graanbeleid niet lang meer volhouden. 2005 wordt een keerpunt voor de Chinese graanmarkt als we onze graanproductie niet opdrijven. Tot hiertoe is China erin geslaagd om de import van graan te beperken tot maximaal 5 procent van de totale binnenlandse consumptie, maar die drempel lijkt te moeten sneuvelen.

De meningen lopen uiteen of die ontwikkeling de voedselveiligheid van de Chinese bevolking bedreigt. Liu Chenggui, een medewerker van het Onderzoekscentrum voor Plattelandsbeleid, vindt van niet. De kwestie van voedselveiligheid is veel te gepolitiseerd in China. Zelfvoorziening werd vroeger cruciaal geacht voor onze nationale veiligheid, en die mentaliteit leeft nog altijd. China is toegetreden tot de Wereldhandelsorganisatie, maar we hebben niet genoeg vertrouwen in de internationale gemeenschap. Graan importeren blijft een gevoelige zaak.

De Chinese graanproductie lijkt nog te kunnen toenemen als dat echt nodig is. In het begin van de jaren 90 stelde de overheid alles in het werk om de productie op te drijven om de inflatie in te dammen. De Chinese regering reageerde ook op de voorspelling van de Amerikaanse milieugoeroe Lester Brown dat de groeiende Chinese afhankelijkheid van graanimport de internationale graanprijzen zou opdrijven. Maar toen de oogsten beter werden en de graanreserve voldoende werd geacht, legde Peking de riem er weer af. De officiële doelstellingen voor de graanoogst werden verlaagd, en de prijsondersteuning voor graanaankopen werd afgebouwd. Boeren werden aangemoedigd op andere gewassen over te schakelen.

Volgens Li Jingmo van de Groothandelsmark van Zhengzhou zou de regering er goed aan doen het roer weer om te gooien. Het graanverbruik zal nog stijgen, een gevolg van de bevolkingsgroei en de toenemende vraag naar vlees die samengaat met de verstedelijking en de groei van het inkomen. Tegen 2030 zal China naar schatting 1,6 miljard inwoners tellen, 300 miljoen mensen meer dan vandaag. De Chinese vraag naar graan zal waarschijnlijk toenemen tot 640 miljoen ton per jaar.

In oktober beloofde premier Wen Jiabao alvast dat de Chinese boeren meer steun zullen krijgen en dat er een betere bescherming komt van landbouwzones. Nu snoepen projectontwikkelaars vaak goede landbouwgrond weg. De regering is ook van plan tegen 2010 2,7 miljoen hectaren nieuwe landbouwgrond ter beschikking te stellen door een bestemmingswijziging van verlaten mijnbouwgebieden en andere braakliggende terreinen.