Thaise junta krijgt Birmese trekjes

De ‘verdachtmakingen’ werden de afgelopen week aangezwengeld door vage taal van Sonthi over zijn politieke toekomst na de algemene verkiezingen, die gepland staan voor het einde van dit jaar. De legerleider kwam vorig jaar september aan de macht na een coup, de achttiende coup in het land.
“Hij had een einde kunnen maken aan de speculaties door gewoon te zeggen dat hij niet beschikbaar is als premier”, zegt Michael Nelson, een Duitse academicus gespecialiseerd in de Thaise politieke cultuur. “Door niet duidelijk te zijn over zijn politieke toekomst, voedt hij het gerucht dat hij de politiek in wil. De mensen gaan daardoor steeds meer twijfelen aan de werkelijke intenties van de coup. Die zou bedoeld zijn geweest om de macht weer aan het volk te geven, maar het gaat steeds meer lijken op een poging om de verloren gegane glorie van het leger, dat in de jaren negentig de macht kwijtraakte, te herstellen.” Sonthi wil, zo wordt gespeculeerd, aan de verkiezingen meedoen met een nieuwe, door het leger gesteunde partij.
De Birmese junta, die al aan de macht is sinds een coup in 1962, zit in een traject op weg naar een nieuwe grondwet die moet worden goedgekeurd door een door het leger benoemde grondwetgevende vergadering. Daarna wordt een referendum gehouden in het Zuidoost-Aziatische land. Maar het handvest bevat teksten die de militaire macht verstevigen en die eerdere beloften van de junta om democratie en inspraak vanuit het volk te bevorderen, ondermijnen.
Het idee dat Sonthi zou lijden aan het “Birmasyndroom” wordt gevoed door Thailands nieuwe handvest, dat eerder deze maand werd goedgekeurd door een door het leger benoemde vergadering. Het document, Thailands achttiende grondwet sinds het land een constitutionele monarchie werd in 1932, is in augustus onderwerp van een referendum.
“Hoewel het regime in Thailand zich in bochten wringt om de vergelijking met Birma te ontkrachten, wordt dat toch steeds moeilijker”, stelde de Aziatische Mensenrechtencommissie (AHRC) in een verklaring die afgelopen weekend werd uitgegeven. “Ook in Birma werkt de junta aan de finishing touch van een grondwet die tot doel heeft de militaire rol in staatszaken voor de komende jaren veilig te stellen en officieren te vrijwaren van aanklachten inzake allerlei vormen van misbruik.”
“Als het huidige grondwetsvoorstel het referendum passeert en in werking treedt, dan keert Thailand weer terug naar het model uit de jaren tachtig, met een bureaucratische eliteregering onder militair bestuur”, aldus de AHRC. “Als dat niet gebeurt, dan heeft het militaire regime het recht om in plaats daarvan een eerdere grondwet uit te kiezen en te amenderen. Welke route ook gevolgd wordt, het leger heeft in beide gevallen al stappen gezet om te verzekeren dat het de komende jaren aanzienlijke invloed houdt in Thailand.”
Analisten als Thitinan Pongsudhirak zeggen dat het militaire regime de afgelopen negen maanden besteed heeft aan het “geleidelijk institutionaliseren van de militaire rol in de politiek”, om zo zeker te zijn van blijvende invloed na de verkiezingen.
Daarmee verspelen de coupleiders het krediet dat ze kregen toen ze vorig jaar premier Thaksin Shinawatra afzetten, zegt Thitinan, directeur van het Instituut van Internationale en Veiligheidsstudies van de Chulalongkorn Universiteit in Bangkok. “De verklaringen die toen de ronde deden, dat het een goede coup was, zijn nu een mythe gebleken.”
De junta gaat op subtiele wijze te werk bij het creëren van zijn politieke agenda, zegt Thitinan. Er wordt binnen de wet gewerkt, om kritiek te voorkomen. De sterke stijging van de uitgaven voor defensie zijn daar een voorbeeld van, zegt hij. Die uitgaven stegen met 66 procent in de twee nationale budgetten die werden gepresenteerd aan parlement dat na de coup werd samengesteld. De regering reserveerde voor het jaar 2007-2008 bijna 3,3 miljard euro voor defensie.
Mensenrechtengroepen tonen zich bezorgd over het initiatief van de junta om een oude veiligheidswet die tijdens de Koude Oorlog bestond, nieuw leven in te blazen. Die wet maakte het mogelijk om leden van de Communistische Partij van Thailand en andere staatsvijanden te vervolgen. Die wet is volgens commentator Chang Noi (een pseudoniem) van de Engelstalige Thaise krant ‘The Nation’ “de belangrijkste maatregel om het leger opnieuw een positie te geven als een regering binnen de regering.” Als de wet wordt goedgekeurd, dan geeft die legerleider opnieuw ongekende macht, zegt hij. “Die zal in veel opzichten meer macht krijgen dan de premier en hij is aan niemand verantwoording schuldig.”
De wet geeft het leger onder meer de mogelijkheid verdachten dertig dagen vast te houden zonder aanklacht, huiszoekingen te doen zonder huiszoekingsbevel en alles wat maar als verdacht beschouwd wordt, te confisqueren of in beslag te nemen.