Uitschakeling Bafana Bafana stelt Afrikaans WK-gevoel op de proef

Ondanks winst tegen Frankrijk gisteren is het Zuid-Afrikaanse team uitgeschakeld voor de achtste finales van het WK voetbal in hun eigen land. Maar het toernooi is nog niet voorbij voor alle Afrikaanse ploegen: Ghana, Nigeria, Algerije en mathematisch zelfs Ivoorkust maken nog een kans om door te stoten. Heel wat fans van het Zuid-Afrikaanse Bafana Bafana supporterden de afgelopen dagen ook voor die teams. Op het FIFA Fan Fest in Soweto, een plaats waar het publiek de wedstrijden op een groot scherm kan volgen, keken massa’s Zuid-Afrikanen bijvoorbeeld naar de confrontatie tussen Ghana en Servië, om dan te vertrekken toen Engeland het tegen de VS opnam.

Alfie Little, een Zuid-Afrikaanse fan, is teleurgesteld over de prestaties van Bafana Bafana. Hij zegt dat hij het voor elk Afrikaans team zal opnemen dat de achtste finales bereikt. “Er wordt al zo lang neergekeken op Afrika, als het achtergestelde en arme continent. Als een Afrikaanse ploeg het goed doet, is dat een opsteker voor het hele continent. Er is een groot gebrek aan eenheid, en dit is de eerste keer dat we allemaal schouder aan schouder staan.”

African Corner

Maar in Yeoville, een wijk in Johannesburg die op de weg naar het stadion van Ellis Park ligt, kan het Afrikaanse WK-gevoel de spanningen niet toedekken. Eric Chrioni, de Ghanese uitbater van de African Corner Bar, zegt dat hij sinds het begin van het WK drie keer meer verdient dan normaal. Het vooral bij Nigerianen populaire café is propvol als er een Afrikaanse ploeg speelt. Maar Chrioni vraagt zich af of de sfeer van allemaal Afrikanen onder elkaar lang zal aanhouden. “Ze zwijgen maar om één reden – het wereldkampioenschap.” Volgens hem zal de vreemdelingenhaat onder de Zuid-Afrikanen weer snel toenemen als het toernooi voorbij is.

Sommige migranten vrezen dat de sfeer nog sneller kan omslaan, nu het Zuid-Afrikaanse team niet meer meedoet. “Er zijn geruchten dat ze weer achter  ons aan zullen gaan”, zegt Faith Ngwenya, een 26-jarige Zimbabwaanse die in een Ghanees restaurant in Johannesburg werkt. Ze verwijst naar het grootschalige geweld tegen vreemdelingen in mei en juni 2008, waarbij zeker 62 mensen omkwamen. Volgens het Consortium van Vluchtelingen en Migranten in Zuid-Afrika zijn de geweldplegingen tegen buitenlanders ook na juni 2008 op kleinere schaal blijven doorgaan. Arme en werkloze Zuid-Afrikanen verwijten de migranten hun banen in te pikken.

Ngwenya kwam naar Zuid-Afrika om geld te verdienen voor haar hongerende familie die in Zimbabwe gebleven is. Volgens Ngwenya was de sfeer de voorbije weken veel beter doordat migranten en Zuid-Afrikanen zich samen achter Bafana Bafana schaarden. Maar nu houdt ze haar hart vast.

Doodsbang

Dorothy Nairne, een Zuid-Afrikaanse die veel met migranten werkt, zegt dat verscheidene van haar Zimbabwaanse collega’s haar de afgelopen weken gevraagd hebben of ze niet bij haar kunnen intrekken. “Ze zijn doodsbang. Ze zeggen dat ze bedreigd worden door mensen in hun wijk.”

Een van de vrienden van Nairne, een Ghanees, durft de vlag van zijn land niet uit te hangen. Hij vreest dat hij daardoor problemen kan krijgen met de politie. “Het is OK om buitenlander te zijn, zolang je uit Europa komt’, zegt Nairne. “Laat je kleuren maar zien, maar zorg ervoor dat het geen Afrikaanse vlag is.”

Op andere plaatsen wint de trots het van de angst. In Salt River, een arbeiderswijk in Kaapstad, zijn vlaggen van alle zes Afrikaanse teams te zien die aan het WK deelnemen. In de cafés verbroederen Afrikaanse fans van verschillende nationaliteiten.

“Maar let op als het toernooi voorbij is”, zegt Nairne. “De ontgoocheling kan groot zijn. Als de mensen de indruk hebben dat ze geen voordeel hebben gehaald uit het WK en moeten vaststellen dat ze nog altijd werkloos en arm zijn, kunnen ze uithalen”.

Volgens een recente opiniepeiling van het Scalabrini Centre, een migrantenorganisatie in Kaapstad, verwacht driekwart van de 109 buitenlanders die bevraagd werden dat er nieuw geweld komt na afloop van het WK. Meer dan twee derde zegt ook bedreigingen te hebben ontvangen.