Verslaggevers in Venezuela zitten tussen twee vuren

Journalisten kregen het tijdens de recente demonstraties in Venezuela zwaar te verduren. De Venezolanen gingen na 27 februari massaal de straat op om te protesteren, nadat voor de tweede keer een referendum over de positie van president Hugo Chávez werd afgeblazen. Bij de demonstraties vielen twaalf doden. Van de journalisten die verslag deden van de protestacties, raakten er 27 gewond. Twee werden geraakt door kogels.

De demonstranten in Venezuela protesteerden tegen een besluit van de Nationale Kiesraad. Die verklaarde slechts 1,84 miljoen van de 3,47 miljoen handtekeningen voor het referendum geldig. Voor een referendum waren 2,4 miljoen geldige handtekeningen nodig.

In het verdeelde Venezuela zijn de meeste media uitgesproken anti-Chávez, met uitzondering van de staatsmedia. Dit heeft geleid tot een situatie waarin aanhangers van beide kampen journalisten als hun tegenstanders zien. Juan Barreto, persfotograaf van persbureau AFP, wilde een groep demonstranten fotograferen in Altamira, toen een jonge demonstrant hem van dichtbij met en pistool in de borst schoot. De kogel schampte mijn hand, het kogelvrije vest heeft mijn leven gered, zegt Barreto.

Iets soortgelijks overkwam Johnny Ficarella, verslaggever van Globovisión TV. De Nationale Garde (militaire politie) vuurde van enkele meters afstand traangas op hem af. Een arts vertelde de gewonde Ficarella later dat de traangasbom hem zijn leven had kunnen kosten, als hij geen kogelvrij vest had gedragen. Verslaggevers van het lokale tv-station CMT werden gearresteerd en moesten filmmateriaal afstaan aan de politie. Een van de journalisten zegt dat hij door de politie werd geslagen en uitgescholden.

De staatszender VTV werd belaagd door aanhangers van de oppositie. Ze openden het vuur op de hoofdkantoren van de tv-zender en smeten met molotovcocktails, zegt VTV-voorzitter Vladimir Villegas.

Reporters zonder Grenzen zegt in een reactie de intimidatie van journalisten in Venezuela onacceptabel te vinden. De Venozolaanse journalistenvakbond roept de leden op om alle mogelijke voorzorgsmaatregelen in acht te nemen en geen onnodige risico’s te nemen bij verslaggeving van demonstraties.

In Venezuela is de polarisatie de afgelopen jaren sterk toegenomen. In 2003 werden volgens Reporters zonder Grenzen 93 aanvallen op journalisten geregistreerd. Uit een Venezolaans onderzoek blijkt dat 154 mediawerknemers in 2002 op een of andere manier met agressie te maken hebben gehad. In 42 gevallen werden gebouwen, auto’s of apparatuur beschadigd. Het meest tragische incident vond plaats op 11 april 2002, toen persfotograaf Jorge Tortoza werd doodgeschoten tijdens een demonstratie tegen Chávez in Caracas. De protesten in 2002 werden gevolgd door een staatsgreep. President Chávez werd voor 48 uur afgezet, maar door zijn aanhangers weer in het zadel geholpen.

Reporters zonder Grenzen stelt dat de meeste gevallen van agressie tegen journalisten in Venezuela op het conto van de Chávez-aanhangers kan worden geschreven. Van de tachtig incidenten in 2003, was het merendeel gericht tegen media die zich kritisch opstellen tegenover de regering. In een rapport uit 2003 concludeert de internationale organisatie voor persvrijheid dat het aantal incidenten in Venezuela is toegenomen, sinds steeds meer onafhankelijke media in Venezuela zich kritisch tonen ten opzichte van de regering. Hoewel dit een onbetwistbaar recht is, heeft het ertoe bijgedragen dat de persvrijheid in het land relatief gezien is afgenomen.

Hoewel Colombia volgens Reporters without Borders een van de gevaarlijkste landen is voor journalisten, lopen ze ook in andere Latijns-Amerikaanse landen groot risico. Die landen zijn onder meer Bolivia, Guatemala en Venezuela.