Workshop leert journalisten omgaan met posttraumatische stress

De meeste journalisten - 16 mannen en 4 vrouwen - die aan de workshop deelnamen werken voor nationale media. Omwille van veiligheidsredenen kan geen van hen de stad Arauca, de hoofdstad van de gelijknamige provincie vlakbij de grens met Venezuela, verlaten. De stad wordt intussen gecontroleerd door het leger, maar in de landelijke gebieden van de provincie wordt er nog altijd gevochten tussen dat leger en rebellen van de FARC en het kleinere ELN. In de provincie zijn daarnaast ook paramilitairen aanwezig, die in vele gevallen samenwerken met het leger.

Werken in Arauca is op zijn minst stressvol te noemen. Rebellen en paramilitairen sturen geregeld ‘waarschuwingen’ naar journalisten, en daarnaast roepen de autoriteiten journalisten geregeld op om te komen verklaren waarom ze contact zochten met een van deze groepen. Om het nog erger te maken, lopen bronnen soms over naar de tegenpartij, waardoor een journalist die met hen sprak helemaal in de nesten zit. De afgelopen 14 jaar werden in de provincie vier journalisten vermoord, en slechts in één geval werden de daders veroordeeld, en dan nog bleven de opdrachtgevers buiten schot.

De workshop over posttraumatisch stresssyndroom was dus niet echt ver van het bed van de deelnemers. De sessie maakte deel uit van een driedaags seminarie georganiseerd door de Colombiaanse journalistenorganisatie Media voor Vrede, en later tijdens het seminarie gaven de deelnemende journalisten openlijk aan elkaar toe dat het posttraumatisch stresssyndroom inderdaad was waarmee ze kampten.

Het blijft echter een taboe, zegt psychologe Chinchilla. Zij geeft al zo’n anderhalf jaar geregeld workshops, en elke keer wordt ze achteraf benaderd door journalisten die haar hulp vragen, maar die steevast een privé-onderhoud willen en vermijden er met anderen over te praten. Chinchilla is voor zover ze weet de enige die zich op journalisten specialiseert, en ze doet dat gratis, als onderdeel van een steungroep voor journalisten die begin 2003 werd opgericht door de school voor journalistiek aan de Sergio Arboleda privé-universiteit in de Colombiaanse hoofdstad Bogota.

Mensen met posttraumatisch stresssyndroom herleven hun traumatische ervaringen in nachtmerries en flashbacks, hebben slaapstoornissen of angstaanvallen, zijn geïrriteerd of krijgen woedeaanvallen, zegt de psychologe. Slachtoffers hebben ook last van hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, moeheid, duizeligheid of pijn op de borst. De symptomen ontstaan enkele dagen of weken na een levensbedreigende ervaring, en vaak voelt de patiënt zich ‘emotioneel verdoofd’ - een psychologisch verweer tegen gek worden.

Die verdoving kan dagen tot maanden aanhouden, en is bij een reporter enorm problematisch, zegt Chinchilla. Als je niet langer geraakt wordt door de mensen met wie je in contact komt, kan je hun pijn niet aanvoelen en zullen de mensen niks van je artikels leren, benadrukt ze. Erger nog, je kan enorme schade berokkenen. De belangrijkste job van een oorlogsverslaggeving is immers juist het doorgeven van de pijn die mensen lijden.

De psychologe raadt journalisten die een traumatische ervaring hebben aan onmiddellijk hulp te zoeken. Daarnaast hoopt ze journalisten ervan bewust te maken hoe ze hun eigen grenzen kunnen herkennen. (ADR)