WSF verhuist van utopie naar rauwe werkelijkheid - commentaar

Porto Alegre en de deelstaat Rio Grande do Sul waarvan het de hoofdstad is, worden al jaren bestuurd door de progressieve Arbeiderspartij. Het stadsbestuur experimenteert er met participatieve democratie; de inwoners hebben er inspraak in de begroting en andere beleidszaken die politici in de rest van de wereld meestal liefst helemaal zelf in handen houden. De Arbeiderspartij is bovendien een partij op het toppunt van haar macht: sinds 2002 bestuurt ze het land, waardoor haar ideeën internationale weerklank krijgen.

Mumbai ligt in Maharashtra, een deelstaat waar een rammelende alliantie van semi-conservatieve partijen aan de macht is die onzeker is over haar eigen toekomst en niet goed weet of ze nog voeling heeft met de bevolking. Mumbai, de financiële en economische hoofdstad van India en goed voor meer dan een vierde van de directe belastinginkomsten van de staat, is een plaats van extreme contrasten. De flatgebouwen, indrukwekkende façades uit marmer en chroom en ruime villa’s die schuilgaan achter hoge hekken ademen onvoorstelbare weelde uit, maar tweederde van de inwoners van de stad leeft in onbeschrijfelijke krottenwijken zonder stromend water of enige vorm van sanitair.

Mumbai is een stad die het ideaal heeft opgegeven een gemeenschap te vormen waar tenminste relatieve gelijkheid bestaat en iedereen de kans heeft om vooruit te komen. De arme inwoners van de rijkste stad van het land leven in de modder en hebben weinig perspectieven.

Toch is de verhuis naar Mumbai een interessante oefening voor het Wereld Sociaal Forum. De stad is een gecondenseerde afspiegeling van de talrijke problemen waarmee India kampt en die soms een uitvergroting zijn van misstanden die wereldwijd voorkomen: ongelijke en verwrongen ontwikkeling onder invloed van de globalisering, een ongelijkheid tussen mannen en vrouwen die nog aldoor groter wordt, toenemende misdaad en sociale onveiligheid, de ineenstorting van openbare diensten en de rechtsstaat, massale corruptie en de uitholling van de democratie.

De werkelijkheid van Mumbai - en van India - logenstraft de bewering van de huidige Indiase regering dat globalisering samen met privatiseringen en deregulering het ultieme recept vormt voor ontwikkeling en vooruitgang. Met het oog op de vervroegde verkiezingen die waarschijnlijk in april zullen plaatsvinden, bazuint de conservatieve bewindsploeg al twee maanden de weldaden van haar neoliberale beleid uit in een dure advertentiecampagne met als centrale slogan ‘India shining’. Ze heeft het over schitterende resultaten - een groeicijfer van 7 procent, stijgende aandelenkoersen, lagere interestvoeten, een snelle groei van de ICT-sector, de verdrievoudiging van het aantal mobiele telefoongebruikers in twee jaar tijd en de bouw van nieuwe snelwegen.

Maar al die verwezenlijkingen stellen weinig voor vanuit het oogpunt van de gewone Indiër. De hoge vlucht die de Indiase aandelen nemen, heeft enkel betekenis voor de nog geen 60 miljoen Indiërs die geld op de beurs hebben belegd. De lage interestvoeten zijn een gevolg van een deflatiepolitiek die zich negatief kan uitwerken op de lonen en de overlevingskansen van Indiase bedrijven. Op alle nieuwe snelwegen die aangelegd worden in India zal tol worden geheven; dat drijft de transportkosten op terwijl de grote aannemers zich er onterecht door kunnen verrijken. De indrukwekkende groei van de mobiele telefonie gaat ten koste van de toegang van arme mensen tot vaste lijnen.

Ook de groei van de ICT-sector is geen zuiver succesverhaal. India produceert massa’s ‘cyber-koelies’, relatief laagbetaalde informatici die zonder ophouden moeten werken maar nauwelijks opdrachten krijgen waarmee echt geld kan worden verdiend. De export van Indiase software en ICT-diensten maakt nog altijd amper drie procent uit van de wereldwijde softwaremarkt en nog geen twee procent van het Indiase bbp. En zelfs de groei van de Indiase economie is niet zo glanzend als het wel lijkt. Dit jaar zit er zeven procent in, maar dat is vooral het gevolg van een goede moesson na twee slechte oogstjaren. De voorbije jaren was de groei eerder bescheiden. Intussen levert economische groei in India steeds minder arbeidsplaatsen op. Vroeger deed een stijging van het bbp met 10 procent het aantal arbeidsplaatsen met 6,8 procent toenemen; nu levert een dergelijke sprong van de productiviteit maar 1,6 procent nieuwe banen op.

Ook belangrijke indicatoren op het vlak van gezondheidszorg, onderwijs en armoede maken duidelijk dat India niet op de juiste koers zit. Meer dan een derde van de bevolking moet rondkomen met minder dan één dollar per dag. 47 procent van de Indiase kinderen weegt te weinig. India hinkt nu achterop bij Bangladesh voor wat de toegang tot het lager onderwijs betreft.