Zuid-Afrikaanse moslims en katholieken samen tegen condooms

Het Zuid-Afrikaanse Forum van Religieuze Leiders, dat katholieke, hindoeïstische en moslimleiders verenigt, hekelt de manier waarop de Zuid-Afrikaanse minister van Gezondheid Manto Tshabalala-Msimang de aids-epidemie aanpakt. Steen des aanstoots is de promotie van condoomgebruik. Om morele en religieuze redenen willen wij meer nadruk op trouw en onthouding, zegt forumleider Ashwin Trikamjee.

Sommigen formuleren het sterker. Onder geen enkele omstandigheden mogen moslims condooms gebruiken, zegt Ahmad Kathrada van de Jamiatul Ulama, een islamitische groep uit de Zuid-Afrikaanse kuststad Durban die aan aids-bestrijding doet. Het is tegen de islam.

Het gerucht gaat dat kardinaal Wilfred Napier van de Zuid-Afrikaanse Katholieke Bisschoppenconferentie op het interreligieuze forum van februari van dit jaar herhaalde dat condooms geen afdoende bescherming vormen tegen aids. Vorig jaar beweerde kardinaal Alfonso Lopez Trulillo, die familiale aangelegenheden bestiert bij het Vaticaan, tegenover de BBC dat het aids-virus zo’n 450 keer kleiner is dan een spermatozoïde en dus gemakkelijk door het condoom heen kan. De Wereldgezondheidsorganisatie sprak dat tegen en benadrukte dat correct condoomgebruik het risico op HIV-infectie met 90 procent vermindert.

De uitspraken van religieuze leiders drijven aids-activisten tot wanhoop. Religie speelt op het continent een belangrijke rol. Het aantal gedoopte katholieken bijvoorbeeld, nam in 2003 met 4,5 procent toe - een stijging die nergens ter wereld wordt geëvenaard. Tegelijk is Afrika ook het continent waar maar liefst 70 procent van alle HIV-patiënten leven, zegt het UNAIDS, de organisatie die strijd tegen de pandemie wereldwijd opvolgt. In Zuid-Afrika alleen gaat het om 5,3 miljoen mensen.

Er zijn ook uitzonderingen. Molefe Tsele, secretaris-generaal van de Zuid-Afrikaanse Kerkraad, bekritiseert openlijk de uitspraken van sommige forumleden dat condooms niet effectief zouden zijn in de strijd tegen aids. Tsele uitte ook zijn bedenkingen over het effect van het Noodplan tegen aids van de Amerikaanse president Bush. Dat plan ter waarde van 15 miljard dollar legt grote nadruk op onthouding. Condoomgebruik is niet verboden, maar het plan is gericht op specifieke risicogroepen zoals prostituees, koppels waarvan een partner HIV heeft, druggebruikers en anderen.

Die boodschap wekt de foute indruk dat seks tijdens het huwelijk alleen risico inhoudt als beiden weten dat één van de partners besmet is, zegt Tsele. Volgens hem worden vrouwen in werkelijkheid vaak besmet door hun echtgenoot, die zonder dat ze het weten een scheve schaats rijdt.

Senegal illustreert dat het ook anders kan. In dat land bereikten de overheid en de religieuze leiders een compromis. Clerici prediken onthouding en trouw, maar verzetten zich niet tegen condoomcampagnes. In ruil benadrukken die campagnes verantwoordelijk seksueel gedrag. Senegal is een lichtpunt in de strijd tegen aids. Volgens UNAIDS leeft momenteel minder dan één procent van de Senegalezen met HIV. Hoewel niet de enige verklaring, staat het zo goed als vast dat de houding van de religieuzen een belangrijke rol speelt in die lage besmettingsgraad. (ADR/MM)