Zuid-Aziatische kernmachten houden vinger op de knop - ANALYSE

India is nog altijd niet bekomen van de “onthulling” die generaal Musharraf
maandag deed. De Pakistaanse president zegde dat hij de Indiase premier
Atal Bihari Vajpayee had duidelijk gemaakt dat Indiase troepen zich niet
aan een conventionele oorlog moeten verwachten als ze één stap op
Pakistaans grondgebied zetten. Een woordvoerder van het Pakistaanse
ministerie van Defensie “verduidelijkte” later dat “niet conventioneel”
niet noodzakelijk verwijst naar het gebruik van “nucleaire of biologische
wapens”, maar die aanvulling kon vooral in India de gemoederen niet meer
bedaren. Daar worden de uitlatingen van Musharraf “gevaarlijk”,
“onverantwoordelijk” en “provocerend” genoemd. Volgens Indiase experts
heeft Pakistan afstand genomen van de doctrine die het gebruik van
kernwapens beperkt tot extreme situaties als de dreigende overrompeling van
het hele land.

India en Pakistan stonden vorig jaar minstens twee keer kort voor een
oorlog. In januari en einde mei had India gedetailleerde plannen klaar voor
een conventionele aanval langs de demarcatielijn die de twee landen in
Kasjmir scheidt. Aanleiding waren de weerkerende aanslagen die vanop
Pakistaans grondgebied werden uitgevoerd door separatistische
moslimrebellen uit het Indiase deel van Kasjmir. India blies de offensieven
af onder druk van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Nu is opeens
duidelijk dat een dergelijke militaire actie onmiddellijk tot een
kernoorlog had kunnen leiden.

De uitlatingen van Musharraf hebben het klimaat tussen de twee kernmachten
nog verslechterd. Vorige week al kondigde New Delhi nog strengere
beperkingen af op de uitreiking van visa aan Pakistanen. Die mogen nu nog
maar drie Indiase steden bezoeken, tegenover 12 voordien. Belangrijker is
dat New Delhi deze maand de oprichting van een Strategic Forces Command
afrondt die het beheer over het kernarsenaal zal krijgen toegeschoven.
India heeft verder ook een testvlucht aangekondigd van een verkorte versie
van de Agni, een middellangeafstandsraket.
Pakistan had van zijn kant al in april zijn nucleaire bevelstructuur
“geactualiseerd” en zou verder staan dan India in het op elkaar afstemmen
van kernkoppen en draagraketten.

Dit betekent dat zowel in Pakistan als in India de kloof tussen het bezit
van kernwapens en de integratie ervan in de strijdkrachten sinds de
ophefmakende tests van mei 1998 verder wordt verkleind. Daardoor wordt de
kans dat die wapens ook zullen worden gebruikt groter zij het gewild, per
ongeluk of door een actie van een groep van mensen die helemaal niet
bevoegd zijn.

De politieke situatie in Pakistan en India doet de spanning nog verder
oplopen. In India leek de regerende BJP aan haar zwanenzang bezig tot de
hindoenationalistische formatie eind vorig jaar in de deelstaat Gujarat
opeens weer met het succes kon aanknopen. In Gujarat lieten het afgelopen
jaar 2.000 moslims het leven door acties van extremistische hindoes na een
aan moslimactivisten toegeschreven aanslag op een trein waarin een groep
van hun medestanders werd vervoerd. Waarschijnlijk zal de BJP nu ook in
andere deelstaten en op nationaal vlak proberen te profiteren van een
hardere houding tegen de moslimstaat Pakistan. In Pakistan staat de
regering onder druk van islamitische hardliners. Beide landen spiegelen
zich sinds vorig jaar bovendien graag aan de harde en voortvarende
Amerikaanse aanpak van problemen eerst schieten en dan praten.

Het bijleggen van de conflicten tussen India en Pakistan is nooit
dringender geweest dan nu, en toch maakt geen enkele grootmacht of
internationale organisatie er ernstig werk van.