Klimaatverandering in Irak ‘gaat sneller dan mensen zich kunnen aanpassen’

In Irak worstelt 60% van de boeren met watertekorten en verminderde oogsten door de extreme droogte. Veel Irakezen proberen na jaren van conflict de draad weer op te nemen, maar nu dreigt de klimaatverandering er voor een tweede keer voor te zorgen dat ze hun huis en land moeten verlaten.

Extreme droogte en ongunstige klimaatomstandigheden hebben het afgelopen plantseizoen niet alleen tot slechte oogsten en sociale spanningen geleid, maar ook de toegang tot marktsystemen belemmerd. Dit alles verhoogt de kans voor veel Irakezen op secundaire ontheemding. Dat zegt de Noorse Vluchtelingenraad (NRC) in een zopas verschenen rapport dat de situatie in landbouwgemeenschappen in Anbar, Kirkoek, Ninawa en Salah ad Din onder de loep neemt.

‘In Irak verandert het klimaat sneller dan de mensen zich kunnen aanpassen’, zegt Anthony Zielicki landendirecteur bij de NRC. ‘Voor de 1,2 miljoen mensen die nog steeds ontheemd zijn door het conflict, en voor miljoenen die zijn teruggekeerd naar huis of de draad hebben opgepikt op een andere plek, wordt het opnemen van hun leven opnieuw belemmerd door droogte en een gebrek aan inkomenszekerheid’, zegt hij.

Mensen vertrekken

De Noorse Vluchtelingenraad is een ngo die zich inzet voor mensen die vluchten voor oorlog of natuurrampen. De huidige situatie in Irak doet hen aan de alarmbel trekken. ‘Irak heeft stappen gezet om de klimaatverandering op de nationale agenda te zetten, maar de omvang en snelheid van de gevolgen van de klimaatverandering zijn zo groot in dit land dat er zeer snel moet worden ingegrepen’, zegt Zielicki.

‘Tien jaar geleden werkten er nog 35 mensen op mijn boerderij. Dit jaar kon ik niet eens mijn eigen gezin te eten geven.’

In sommige delen van de onderzochte gebieden hebben tientallen jaren van conflict aanzienlijke schade toegebracht aan de infrastructuur. Vandaag komen daar de stijgende temperatuur en waterschaarste bij en dat kan tot nieuwe spanningen leiden tussen gemeenschappen, bijvoorbeeld door een ongelijke toegang tot water.

Volgens de NRC wordt het verband tussen klimaat, conflict en ontheemding steeds prominenter. Dat is bijvoorbeeld het geval in de Ninawa-vlakte in Noord-Irak. In de stad Ba’aj overweegt een kwart van de inwoners hun huis te verlaten vanwege de droogte.

‘Al mijn buren zijn vertrokken’, vertelde Abu Rashid, een boer uit Ninawa, aan de onderzoekers. ‘Tien jaar geleden werkten er nog 35 mensen op mijn boerderij. Dit jaar kon ik niet eens mijn eigen gezin te eten geven’, getuigt Rashid. ‘Nu werk ik als dagloner om de eindjes aan elkaar te knopen. Als dit zo doorgaat, zal ook ik binnenkort moeten verhuizen. Jullie weten wat hier gebeurd is, de wereld weet wat hier gebeurd is. Vandaag zijn de kogels gestopt, maar we zijn nog steeds bang om ons huis te verliezen.’

Klimaattop

Naar aanleiding van het rapport en de start van de VN-klimaatconferentie in de Verenigde Arabische Emiraten (COP28), roept de NRC de Iraakse regering op om stappen te ondernemen om de watervoorraden van het land effectiever te monitoren.

Er is ook de vraag om het opstellen van de zogeheten Green Paper te versnellen: een plan dat de klimaatambities van Irak in kaart moet brengen en technische en budgettaire toezeggingen moet schetsen.

Aan de donoren, financiële instellingen en onderhandelaars op COP28 vraagt de organisatie om meer middelen vrij te maken voor aanpassing aan de huidige klimaatomstandigheden in landen zoals Irak waar een context van ontheemding en conflict niet te ontkennen valt.