Rivierdelta's kampen niet alleen met de klimaatverandering

Rivierdelta’s wereldwijd staan onder druk, en lang niet alleen door de klimaatverandering, blijkt uit een studie van 49 grote riviermondingen over de hele wereld. In veel gevallen vormen bevolkingsgroei en slecht milieubeheer een nog grotere bedreiging.

Wereldwijd wonen niet alleen meer dan een half miljard mensen in en rond rivierdelta’s: ze zijn ook essentieel voor de visserij, de landbouw, steden en vruchtbare ecosystemen. Veel van de gebieden kampen met de klimaatverandering, maar Nederlandse en Zweedse onderzoekers hebben vastgesteld dat dat lang niet het enige probleem is.

Bevolkingsgroei

Het onderzoek in Global Environmental Change identificeert mogelijke risico’s voor delta’s over tachtig jaar in de toekomst. Daaruit blijkt dat in alle toekomstscenario’s de delta’s, waaronder de Nijl, Mekong en Mississippi, met nog grotere lokale risico’s kampen dan het klimaat. Daarbij zijn onder meer bodemdaling, groeiende bevolkingsdichtheid, slecht bestuur en landgebruik.

Voor sommige delta’s zijn de fysieke risico’s bijzonder uitgesproken. Landdaling is bijvoorbeeld de grootste risicofactor voor de Mekongdelta in Vietnam. Extreme zeespiegels behoren tot de meest zorgwekkende risicofactoren voor delta’s in China, op het Koreaanse schiereiland en in de delta’s van de Colorado en de Rijn. In de Nijldelta in Egypte en de Gangesdelta in Bangladesh is de snelle bevolkingsgroei dan weer het meest zorgwekkend.

‘Alles bij elkaar genomen zien we dat de Aziatische megadelta’s het grootste risico lopen, met potentieel verwoestende gevolgen voor miljoenen mensen en voor het milieu.’

‘We kunnen duidelijk aantonen dat veel van de risico’s geen verband houden met het klimaat’, zegt Murray Scown van de Lund Universiteit in Zweden. ‘De klimaatverandering is een mondiaal probleem, maar er zijn ook andere belangrijke lokale risicofactoren, en die zullen in de loop van de tijd alleen maar toenemen. Het is dus nu tijd voor overheden om in actie te schieten.’

Enorme gevolgen

Als de ecosystemen in de delta’s instorten, kan dat enorme gevolgen hebben voor de mondiale duurzame ontwikkeling, zeggen de auteurs. In het ergste geval zouden hele delta’s verloren kunnen gaan in de zee. Andere mogelijke gevolgen zijn overstromingen, verzilting, kustdruk en verlies van ecosystemen.

‘Alles bij elkaar genomen zien we dat de Aziatische megadelta’s het grootste risico lopen, met potentieel verwoestende gevolgen voor miljoenen mensen en voor het milieu’, zegt Scown. ‘Ze staan onder druk van de bevolkingsgroei, intensief gebruik van landbouwgrond, de relatieve stijging van de zeespiegel en de achterblijvende aanpassingsbereidheid.’

Overheden mogen niet achterover leunen, maar moeten plannen op lange termijn uitgekeken om die risico’s te verminderen of zich ertegen te wapenen, zegt Philip Minderhoud, universitair docent aan Wageningen Universiteit. ‘In de Mekongdelta doet de Vietnamese overheid bijvoorbeeld sterke inspanningen om de toekomstige grondwaterwinning in de delta te beperken en zo de bodemdaling en verzilting tegen te gaan’, zegt hij.

Volgens Minderhoud en zijn collega’s zal een mix van een harde (“grijze”) en zachte (“groene”) benadering nodig zal zijn: een combinatie van harde infrastructuren zoals dijken, en op natuur gebaseerde oplossingen zoals wachtbekkens.