Braziliaanse milieuwetgeving onder druk

De Codigo Florestal, een regulerend kader voor Brazilië’s natuurgebieden, zag in 1965 het licht. Door de massale ontbossing van het Amazonewoud in 1994-1995 – bijna 30 000 km² ging voor de bijl tussen augustus 1994 en juli 1995- kwam er onder nationale en internationale druk een nieuwe regeling, die stelde dat in het Amazonewoud de norm voor beschermd areaal moet opgetrokken worden van 50 naar 80 procent. “Beschermd”  betekent dan dat dit gebied enkel  in aanmerking komt voor duurzame ontginning.  In de Cerrado werd het areaal opgetrokken van 20 naar 35 procent. In de rest van het land geldt de regel dat op 20 procent van het rurale gebied de natuur in zijn oorspronkelijke staat moet behouden worden.

In 1999 al nam de druk al toe van een lobbygroep in het Congres om de 80 procent opnieuw naar 50 procent te brengen. Onder leiding van Conama (Conselho Nacional de Meio Ambiente) zijn er in de loop van 2000 16 volksraadplegingen gehouden om aan de Brazilianen hun mening hierover te vragen.  Daaruit bleek duidelijk dat de meerderheid de 80 procent norm bleef steunen, behalve in enkele specifieke gebieden die al te zeer waren aangetast door economische activiteiten. Daar werd terug gekeerd naar de 50 procent norm en werd een plan opgesteld voor Zoneamento Economico Ecologico (ZEE). 

Eind vorig jaar is dezelfde discussie weer in alle hevigheid opgeflakkerd. De impuls komt van de zogenaamde “bancada ruralista”, de lobby van de agrobusiness, een formatie van wel honderd parlementsleden, goed voor een derde van het parlement. Zij eisen opnieuw dat de 80 procent zou teruggebracht worden naar 50 procent. Bovendien vragen ze dat alle illegale ontbossing tot 2008 en alle boetes voor inbreuken in de Codigo  zouden kwijtgescholden worden.

De aanvoerder van de bancada ruralista en rapporteur voor dit voorstel in het parlement is – vreemd genoeg- de leider van de Communistische Partij (PCdoB),  Aldo Rebelo.   ‘In de wijzigingen voor de Codigo Florestal doet links precies wat rechts wil, door gebrek aan inzicht,’zegt vice-rector Mohamed Habib van Unicamp. 
Anderen interpreteren het als een politiek spel waarbij de communistische leider Lula een ontzettende dienst bewijst.  Lula kan natuurlijk niet zelf zomaar de wijziging voorstellen, maar als hij nu zwicht voor de politieke druk, is de steun van deze parlementsfactie aan Dilma verzekerd, en daarmee wellicht de verkiezingsoverwinning. Maar de prijs  is groot. ‘Met dit ecologisch pragmatisme betaalt Lula de prijs opdat de elite zijn sociale programma’s zou aanvaarden’, vindt Habib. 

De milieubeweging en ook mensen uit het middenveld tillen zwaar aan zo’n herziening.  ‘Het is een manier om illegaal grondbezit te legaliseren,’ zo klinkt het.    Ex-milieuminister Marina Silva is diep verontwaardigd: ‘De wijziging kan het Braziliaanse klimaatbeleid teniet doen.’ Silva stapte op eerst als milieuminister en nadien ook als lid van de PT, uit onvrede met het gevoerde milieubeleid van Lula.
De zware druk van de agrobusiness en Lula’s allesoverheersende optie voor economische groei  waren voor haar net een stap te ver. De druppel die de emmer deed overlopen was de beslissing van Lula om het zogenaamde Initiatief voor de Duurzame Ontwikkeling van de Amazone in handen te geven van minister van strategische zaken Unger, en dat verschillende initiatieven vooral haar deelstaat Acre zouden treffen.

Sol Udry van Ecovila in Brasilia, volgt het dossier: ‘De politieke druk om die codigo te veranderen gaat  niet om ideologische motieven maar om groot geld.  De agrobusiness wil op die manier niet alleen van de boetes af.  Plantages op illegaal grondgebied, kunnen ook geen financiering krijgen van de publieke banken. Er is ook een blokkering van de export voor wie de wet overschrijdt. En met alle gps-systemen en google earth, is het hoe langer hoe makkelijker om te controleren.’ 
Iemand voor wie de wijziging een fortuin zou opbrengen, is bijvoorbeeld de president van de Nationale Confederatie voor Landbouw en Veeteelt (CNA), senator Kátia Abreu van de politieke partij DEM. Zij kreeg  een boete van 77 000 Rs voor het omhakken van 776 ha. in Tocantins, zonder toestemming van Ibama. Ibama gaf die boete in 2004. Vandaag is die opgelopen tot 120 000 Rs. maar tot nog toe betaalde Abreu geen real, omdat ze de wet aanvecht!