Massaverkrachtingen in conflict om Congolees coltan

“Verkrachting wordt opzettelijk gebruikt als middel om mensen en hun gebied te kunnen controleren”, zegt Eve Ensler, een gevierde toneelschrijfster in Amerika en oprichter van V-Day, een beweging in 120 landen die een einde wil maken aan geweld tegen vrouwen en meisjes. “Het is systematisch en afschuwelijk”, zegt de schrijfster, die onlangs uit Congo terugkeerde. “Het zijn vaak bendes rebellen die zijn besmet met hiv/aids.” Dagelijks worden honderden vrouwen en meisjes verkracht. Volgens Ensler wordt angst als wapen gebruikt om die gebieden te controleren waar internationale bedrijven tin, zilver, coltan, diamant of hout willen halen.
Slachtoffers kunnen terecht in het Panziziekenhuis in de provincie Zuid-Kivu. Het ziekenhuis helpt jaarlijks 3500 slachtoffers van seksueel geweld. Zes chirurgen werken er achttien uur per dag om de interne verwondingen te genezen.

Coltan

Coltan is een zeldzaam metaal dat de laatste jaren zeer waardevol is geworden, omdat het nodig is voor mobiele telefoons, dvd-spelers, computers, digitale camera’s, airbags en nog veel meer. Het brengt honderden miljoenen op en is op dit moment de belangrijkste bron van inkomsten, zegt Ensler, en dus ook de belangrijkste bron van geweld tegen vrouwen. “De plattegrond van massaverkrachtingen in Congo correspondeert met de plattegrond van de coltanmijnen.”
“De internationale gemeenschap heeft gefaald”, zegt Stephen Lewis, voormalig VN-gezant voor aids in Afrika en oprichter van een ngo die driehonderd projecten steunt. In juni veroordeelde de Veiligheidsraad in Resolutie 1820 het seksueel geweld in conflictlanden, maar “er is sindsdien niets gebeurd.” De VN praten wel met rebellen en met de regering, maar niet met Congolese vrouwen. Die blijven altijd buiten de onderhandelingen.
“Als we de verkrachtingen niet stoppen, zal de oorlog nooit ophouden”, zegt Lewis. Maar daar zijn dan wel 50.000 extra VN-troepen voor nodig, in plaats van de 3000 die nu door de Veiligheidsraad zijn beloofd.

Stigma

“Vrouwen willen niet over verkrachtingen praten vanwege het stigma dat eraan verbonden is”, zegt Ensler. In september was ze betrokken bij 90 lokale fora waar het onderwerp wel werd besproken. Er is nu ook een nieuw dorp, City of Joy, speciaal voor slachtoffers, die elkaar moeten leren dat verkrachting niet hun eigen schuld is.
“De fantastische en weerbare vrouwen zijn de grootste rijkdom van Congo”, vindt ze. “Met een beetje internationale steun zijn ze in staat deze vreselijke situatie om te keren.”