Mercosur groeit

De in 1991 opgerichte Mercosur bestrijkt nu bijna het hele zuiden van het Amerikaanse continent Naast de vier kernlanden - Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay - telde het handelsblok al drie geassocieerde leden: Chili, Bolivia en Peru. Alleen Guyana, Suriname en Frans-Guyana (een overzees departement van Frankrijk) hebben nu nog geen overeenkomst met het handelsblok.

Panama en Mexico hebben aangekondigd ook een associatieverdrag met de Mercosur te willen tekenen. Panama wil bovendien als brug fungeren naar de overige zes landen van Midden-Amerika. Tijdens een top van woensdag tot vrijdag tekende de Mercosur ook preferentiële handelsakkoorden met India en met de Zuidelijk Afrikaanse Douane-unie (Zuid-Afrika, Botswana, Lesotho, Namibië en Swaziland). Die akkoorden zijn beperkt, maar het zijn wel de eerste handelsverdragen die de Mercosur sluit met landen van andere continenten. Volgend jaar begin het Zuid-Amerikaanse handelsblok handelsonderhandelingen met Marokko en Egypte; verkennende gesprekken met China en Zuid-Korea zijn bezig.

De indrukwekkende expansie van de Mercosur staat in scherp contrast met de problemen om de beslissingen die het blok treft, ook uit te voeren. De vier kernlanden ondertekenden bijvoorbeeld tien jaar geleden een verdrag waarin ze zich formeel engageerden hun vrijhandelsakkoord om te zetten in een douane-unie. Dat betekent dat de lidstaten alle onderlinge importtarieven en andere handelsbarrières doen verdwijnen en gemeenschappelijke buitentarieven gaan hanteren. Maar die douane-unie is nog altijd niet rond - er bestaan nog duizenden uitzonderingen op het principe dat de vier landen importeurs uit andere landen gelijk behandelen. In Ouro Preto werd vrijdag beslist in elk geval een einde te maken aan dubbele heffingen - sommige importeurs betalen nu een heffing als ze de Mercosur binnenkomen en dan nog eens als hun waren het land van bestemming bereiken. Maar op vraag van Paraguay zullen dubbele heffingen pas tegen 2008 helemaal verdwijnen.

De Mercosur heeft niet alleen economische ambities. De lidstaten zijn het er nu ook helemaal over eens dat ze een gezamenlijk parlement willen opzetten. Maar ook op dat vlak reikt de eensgezindheid niet ver. Daarom komt er nu eerst een studie om uit te maken hoe het Mercosur-parlement er zou kunnen uitzien. De instelling laat in elk geval nog tot december 2006 op zich wachten.

Een blijvend probleem vormen de grote verschillen in welvaartspeil, industriële ontwikkeling, economisch beleid en macro-economische situatie tussen de lidstaten. In mei volgend jaar moet een fonds voor ‘structurele convergentie’ uitgetekend zijn dat deze verschillen moet helpen wegwerken. Maar er is nog geen vergelijk over hoeveel elke lidstaat moet bijdragen en vanwaar dat geld precies moet komen. Argentinië en Uruguay vinden overigens dat ze minder profiteren van de samenwerking binnen de Mercosur dan anderelanden - bedoeld is Brazilië, de grootste economie in het blok. Op die manier dreigen de kloven steeds groter te worden.

Het is te verwachten dat de geassocieerde leden, waarvan er nu meer zijn dan kernleden, binnenkort ook harder op tafel zullen slaan. Sommige instellingen en mechanismen van de Mercosur zijn er alleen voor de kernleden. Chili, een geassocieerd lid, kan bijvoorbeeld geen gebruik maken van de geschillenbeslechting binnen de Mercosur, en zal zoals de zaken er nu voorstaan ook geen afgevaardigden naar het Mercosur-parlement kunnen sturen. Bolivië, het armste land van Zuid-Amerika, is ontgoocheld dat alleen kernleden kunnen putten uit het convergentiefonds. De Chileense president Ricardo Lagos stelt voor het onderscheid tussen kernleden en geassocieerde lidstaten gewoon te laten vallen. De tweedeling helpt Zuid-Amerika volgens hem niet samen te groeien. (PD)