SARS - horen, zien en zwijgen

Een kleine rondvraag in de straten van Peking levert een ontluisterend
beeld op. Bijna niemand van de mensen die we aanspreken, is zich bewust van
het feit dat er in Hongkong en Oost-Azië grote paniek is uitgebroken over
de dodelijke longaandoening SARS. Op de bloemenmarkt van Yansha, waar
afgelopen weekend honderden mensen bloemen kwamen kopen voor de Chinese
tegenhanger van Allerheiligen, reageren de verkopers en de klanten verbaasd
of onverschillig op onze vraag.

Is die ziekte niet alleen verspreid in Hongkong? Het zou me niks
verwonderen. Ze hebben daar vaak gevaarlijke epidemieën. Denk maar aan de
kippenziekte, antwoordt zakenvrouw Zhang. Waarschijnlijk weer zo’n
griepje, zegt een traditionele Chinese geneesheer. Paniek? Ze moeten hun
kwaaltjes maar tijdig leren behandelen met Chinese kruiden.

De inwoners van Peking zijn de afgelopen jaren gewoon geraakt aan
hardnekkige griepepidemieën die door mutaties onkwetsbaar werden voor
nieuwe vaccins. Een nieuwe lente, een nieuwe liugan (griep), zo luidt de
stoïcijnse reactie van de modale Chinees. De bevolking van Peking doorstaat
het met tonnen Chinese kruiden en traditionele remedies.

Dat SARS wel een ander paar mouwen is, lijkt niemand te beseffen. Dokter Li
Liming, het hoofd van het Nationaal Centrum voor Ziektecontrole en
Preventie, relativeert sterk. Omdat het weer omslaat, komen er in de lente
meer infecties van de luchtwegen voor. We zien geen landelijke epidemieën
in de nabije toekomst. Kleinschalige epidemieën zijn best mogelijk.

Over de sluiting van de scholen in Hongkong, de quarantaine van de
nabestaanden van de slachtoffers en de oprichting van een speciaal
SARS-hospitaal: je leest er niets van in de Chinese media. Nadat ze begin
februari melding maakten van een vreemde longaandoening die 305 mensen
besmette en vijf mensen doodde in de zuidelijke provincie Guangdong, is de
berichtgeving in de Chinese staatsmedia stilgevallen. Het cijfer dat de
Chinese regering vorige week overmaakte aan de Wereldgezondheidsorganisatie
- 31 doden in Guangdong en drie in Peking - wordt door geen enkele krant of
op geen enkel journaal overgenomen. Het werkelijke dodental kan veel hoger
liggen, want het gaat over cijfers die een maand oud zijn. De WGO wacht nog
steeds op de dagelijkse updates vanuit China. De regering heeft beloofd dat
die vanaf vrijdag beschikbaar zullen zijn. Het WGO-team in Peking wacht ook
op nog op groen licht van de overheid om Guangdong te bezoeken.

Hongkong, officieel toch een deel van China, is intussen een blinde vlek op
de kaart van de Chinese media. De autoriteiten in Peking, die de laatste
maanden obsessief bezig waren met het bewaren van de sociale vrede en als
de dood zijn voor de bezoedeling van China’s internationale imago, lijken
ervan uit te gaan dat er geen probleem bestaat zolang het niet vermeld
wordt. Dat er ondanks de doelbewuste blackout in de media reden is tot
ongerustheid, zal duidelijk zijn. China is één van de zes landen waar de
ziekte een route over land aflegt, samen met Hongkong. Mogelijk is het
SARS-virus afkomstig uit Guangdong en Peking is wat heet een ‘hotspot’ op
de epidemiologische kaart.

Twee internationale sportmanifestaties en het eerste Chinese concert van de
Rolling Stones werden plots geannuleerd. De jaarvergadering van het Wereld
Economisch Forum werd uitgesteld tot september of oktober. Dat nieuws
dringt stilaan door en zorgt voor allerlei geruchten. Stofmaskers
uitverkocht in de hoofdstad, zo kopte de ‘Beijing Youth Daily’
maandagmorgen. Het artikel beschreef een panieksituatie in de stad waarbij
mensen op basis van geruchten chirurgenmaskers en Chinese kruiden
insloegen. Cijfers over het aantal besmettingen en meer achtergrond over de
ziekte die dat zou veroorzaken stonden er echter niet in het artikel.