VS azen op bilaterale handelsakkoorden in Golf

Deze maand startte Washington handelsgesprekken met de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Oman, twee politiek gematigde landen die de VS beschouwen als bondgenoten in het Midden-Oosten. Het is slechts het jongste wapenfeit in de bilaterale handelsstrategie van de VS. Tussen Jordanië en de VS bestaat al een vrijhandelszone. Met Koeweit en Katar voeren de VS voorbereidende gesprekken. Het Amerikaanse parlement zet één van de komende weken het licht op groen voor een vrijhandelszone met Bahrein.

Niemand ontkent dat handelsakkoorden de economische ontwikkeling ten goede komen. Jordanië, dat in 2000 als eerste Arabische land een vrijhandelsakkoord tekende met de VS, zag zijn export stijgen van 31 miljoen naar 1,1 miljard dollar. De Golfstaten kunnen bijvoorbeeld meedingen naar openbare aanbestedingen in de VS (jaarlijks goed voor 250 miljard dollar) en kunnen technologieën en buitenlandse investeringen aantrekken die anders buiten hun bereik zouden liggen.

Zelfs zonder vrijhandelakkoord is de handel tussen de VS en de zes landen waarmee de Amerikanen onderhandelen, al met een derde toegenomen sinds 2002. In 2004 exporteerden de VAE, Koeweit, Qatar, Bahrein, Oman en Jordanië al voor 6,6 miljard dollar naar de VS. Ze importeerden al voor 7,2 miljard dollar goederen van Amerikaanse makelij.

In het Midden-Oosten beweren velen dat de akkoorden meer passen in een politieke dan in een economische strategie. Khaled Abdullah, een handelsexpert uit Dubai, vreest dat de Golfstaten met de vrijhandelsakkoorden een kat in een zak kopen. Hij gelooft niet dat ze ooit wegkomen met grote winsten op de Amerikaanse markt omdat hun economieën te klein zijn. De Amerikaanse markt is te groot om een vergelijking met welke Golfstaat dan ook mogelijk te maken. De omvang en het gebrek aan aansluiting zorgt ervoor dat het volume goederen dat in de VS kan verkocht worden, te verwaarlozen is. De VS zullen er alle voordelen uit halen.

Veel zakenlui, journalisten en ook gewone burgers in de Golf zien de free trade hype als een poging van de VS om koppige regio’s te onderwerpen aan hun politieke wil. Een aantal kranten in de Golf valt het nut van de gesprekken openlijk aan. De pan-Arabische krant ‘al-Khaleej’ kon niet nalaten zijn lezers te waarschuwen voor de negatieve aspecten en implicaties van onderhandelen met een land dat de wereld domineert met een duidelijk strategie en een agenda.

Dat er politieke winst te halen is uit een bilaterale vrijhandelszone, ontkennen zelfs de Amerikanen niet. Vrijhandelsakkoorden openen een aantal deuren. Ze vergroten het vertrouwen van de Amerikaanse en Europese investeerders. En ze vereisen een mate van hervorming en operationele transparantie die iedereen ten goede komt, zegt een Amerikaanse regeringsambtenaar die liever anoniem blijft.

Vrijwel alle kranten waarschuwen voor het gevaar dat betere handel met de VS de goede relaties met de Saudi’s in gevaar kunnen brengen. Ondanks het feit dat de Saudi’s de belangrijkste handelspartner van de VS zijn, tonen ze weinig interesse in een vrijhandelsakkoord. Het standpunt van Riyad is dat de Golfstaten eerst zelf economisch moeten integreren via de Samenwerkingsraad van de Golf (GCC). De zes Arabische landen die daar lid van zijn, praten al jaren over het opruimen van de handelsbarrières, de invoering van één munt en de afschaffing van grensformaliteiten. Maar tot dusver is daar niets van in huis gekomen.

De gesprekken met de VS betekenen de definitieve dood van die droom. Het lijkt erop dat de VS beslist hebben dat de Samenwerkingsraad van de Golf te traag gaat en dat ze de economische hervormingen zelf moeten stimuleren met bilaterale akkoorden, zegt Youssef Ibrahim, een analist van de economieën van het Midden-Oosten in Dubai. De dynamiek in de regio is veranderd. De GCC-landen rijden nu voor eigen rekening. De nieuwe economische realiteit doet die landen uitkijken naar afzetmarkten buiten de regio, met name in de VS en Azië. (MM/PD)