VS voeren derde oorlog tegen drugs in Mexico

Met het “Merida-initatief” wil president George Bush gespreid over drie jaar in totaal 1,4 miljard dollar hulp geven aan Mexico en negen andere Latijns-Amerikaanse landen voor de strijd tegen de drugshandel en georganiseerde misdaad. Het grootste deel van de hulp gaat naar militaire training en materieel en de focus ligt op Mexico, waarlangs negentig procent van alle Latijns-Amerikaanse cocaïne de VS wordt binnengesmokkeld.
Critici hebben het plan intussen al de bijnaam “Plan Mexico” gegeven, naar analogie met de door de VS gesteunde oorlog tegen de drugskartels in Colombia. Mensenrechtenactivisten stellen grote vragen bij de militaire aanpak van de drugshandel, die volgens hen enkel het geweld en de schendingen van de mensenrechten in de hand werken.

Militairen met kwalijke reputatie

Toen hij eind 2006 aan de macht kwam, bracht de Mexicaanse president Felipe Calderón meer dan 24.000 militairen op de been in de strijd tegen de machtige drugskartels. Hij oogstte daarmee veel bijval in Washington, maar volgens critici heeft het spierballenvertoon vooral geleid tot meer geweld, met name aan de grens met de Verenigde Staten, en tot meer misbruiken door de veiligheidstroepen. In 2007 vielen door de oorlog tegen drugs 2500 doden.
“Het voorbije jaar hebben Mexicaanse soldaten verschrikkelijke misbruiken begaan in hun rol als binnenlandse veiligheidsdienst”, stelt een recent rapport van Human Rights Watch. “In mei 2007 bijvoorbeeld hebben soldaten 65 mensen vastgehouden in een militaire basis in de staat Michoacán. Ze sloegen een groot deel van de gevangenen en verkrachtten vier minderjarigen.”

Olie op het vuur

“Als je wapens, militair materieel, spionageapparatuur en training geeft aan veiligheidspersoneel met een geschiedenis van mensenrechtenschendingen die het gerecht niet wil of kan aanpakken, dan giet je olie op het vuur”, zegt Laura Carlsen van het Centre for International Policy in Washington. Ze wijst erop dat in 2007 alleen al 17.000 militairen deserteerden om in dienst te gaan van de drugskartels. Ze namen hun apparatuur en hun training mee.
In een poging om aan de bezorgdheid tegemoet te komen voorzag het Congres een deel van de middelen voor “gerechtelijke hervormingen en de versterking van de instellingen”. Een kwart van het geld wordt ook ingehouden tot de Mexicaanse regering stappen onderneemt om de militairen ter verantwoording te roepen die de mensenrechten  geschonden hebben.
Volgens de critici is dat een druppel op de hete plaat. “Er zijn een aantal bepalingen die positief zijn voor de mensenrechten, maar die gaan niet ver genoeg”, zegt Renata Rendón van Amnesty Internetional. Rendón wijst erop dat er niets ondernomen wordt tegen het “zeer hoge niveau van corruptie dat alle politieke partijen en zowat alle instellingen binnengedrongen is.” De misbruiken van de veiligheidstroepen blijven ongestraft, zegt Rendón.
Een recent rapport van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat de straffeloosheid zo wijd verspreid is in Mexico dat “slachtoffers vaak weigeren om klacht neer te leggen”. Volgens het rapport blijven er berichten binnenstromen over moorden, foltering en verkrachting door militairen, terwijl er vrijwel geen onderzoek gebeurt naar die misbruiken.
Critici verdenken de VS er bovendien van dat niet de drugs de eigenlijke inzet van het plan zijn. De Verenigde Staten zouden in werkelijkheid vooral de illegale migratie vanuit Mexico naar de VS willen aanpakken en met het plan ook Mexico betrekken in de strijd tegen het terrorisme. Laura Carlson wijst erop dat er al langer gesprekken zijn tussen de regeringen van de VS, Canada en Mexico om een gezamenlijke Noord-Amerikaanse “veiligheidsperimeter” op te zetten via het zogenaamde “Security and Prosperity Partnership” (SPP).