Rusland en Oekraïne hebben antipersoonsmijnen ingezet, ondanks verdrag

Ondanks een internationaal verbod hebben Rusland, Myanmar en Oekraïne het afgelopen jaar antiperoonsmijnen gebruikt. Daarnaast hebben gewapende groeperingen het verboden wapentuig gebruikt in minstens vijf landen, blijkt uit het jaarlijkse rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

Volgens de Land Mine Monitor 2023 heeft Rusland herhaaldelijk antipersoonsmijnen gebruikt in Oekraïne sinds de grootschalige invasie in februari 2022. Rusland maakt echter geen deel uit van het verdrag inzake het verbod op het gebruik, de opslag, de productie en de overdracht van antipersoonsmijnen, ook wel het Ottawa-verdrag genoemd. Het gaat dus om een opmerkelijke situatie waarbij een land dat geen deel uitmaakt van het verdrag dit wapen gebruikt op het grondgebied van een verdragspartij.

Gevaarlijke wapens

Maar de Oekraïense strijdkrachten zouden volgens het rapport zelf ook antipersoonsmijnen ingezet hebben in en rond de stad Izium in de provincie Kharkiv, in 2022. Toen stond de stad onder Russische controle. De Oekraïense autoriteiten zeiden in september dat ze de omstandigheden zouden onderzoeken. Het leger van Myanmar, geen verdragspartij, gebruikt al sinds 1999 onafgebroken antipersoonsmijnen.

Antipersoonsmijnen kunnen geen onderscheid maken tussen een soldaat en een burger.

Ook niet-statelijke gewapende groeperingen hebben antipersoonsmijnen in ten minste vijf landen: Colombia, India, Myanmar, Thailand en Tunesië, tussen medio 2022 en de eerste helft van 2023.

Antipersoonsmijnen zijn explosieven die mensen doden en verminken, zowel tijdens als lang na conflicten. Ze worden boven, onder of op de grond geplaatst en ontploffen door de nabijheid of aanraking van een persoon. Antipersoonsmijnen kunnen geen onderscheid maken tussen een soldaat en een burger. Eenmaal geplaatst vormt het wapentuig een gevaar totdat het geruimd en vernietigd wordt. Antipersoonsmijnen kunnen burgers op de vlucht doen slaan, humanitaire hulpverlening belemmeren en landbouw verhinderen.

Lees ook

Clusterbommen eisen recordaantal slachtoffers in 2022

Naleving van het verdrag

Human Rights Watch (HRW) benadrukt dat het gebruik van deze mijnen door zowel staten als niet-statelijke gewapende groeperingen ernstige gevolgen heeft voor de burgerbevolking. Het roept op tot universele naleving van het Ottawa-verdrag.

‘Alle landen die antipersoonsmijnen niet hebben verboden, zouden moeten helpen om een einde te maken aan de slachtoffers en het lijden veroorzaakt door deze wapens die geen onderscheid maken’, zegt Mark Hiznay van HRW.

Volgens het rapport vielen er in 2020 wereldwijd ten minste 4710 nieuwe slachtoffers door landmijnen en explosieve overblijfselen van oorlog. Een grote meerderheid (85 procent) van die slachtoffers zijn burgers, en van die burgers zijn de helft kinderen.

Het Ottawa-verdrag of Mijnverbodsverdrag werd in 1997 aangenomen, twee jaar nadat België als eerste land ter wereld een nationale wetgeving had ingevoerd omtrent een verbod op antipersoonsmijnen. Intussen hebben 164 landen het verdrag geratificeerd, waaronder alle Navo-landen behalve de Verenigde Staten.