Strijd om OAS-leiding verdeelt continent

Een verkiezingsdatum is nog niet vastgelegd, maar Chili, Mexico en El Salvador hebben al een officiële kandidaat in stelling gebracht. Misschien doet Peru dat ook nog. Mexico opende de vijandelijkheden door op eigen houtje zijn buitenlandminister Luis Derbez te nomineren, al had Mexico een afspraak met Chili om samen een kandidaat voor te stellen. Derbez kan al rekenen op de steun van Canada en Belize. Chili stuurde daarop zijn minister van Binnenlandse Zaken, Miguel Insulza, in het strijdperk. Die heeft officieel de zegen van Argentinië en Brazilië. De voormalige Salvadoraanse president Francisco Flores, de derde kandidaat, heeft Costa Rica, Guatemala en Nicaragua achter zich.

De VS, de machtigste lidstaat van de OAS, zeggen dat ze Flores verkiezen. Maar achter de schermen proberen de andere kandidaten alsnog de cruciale steun vanuit Washington te verwerven. Flores krijgt tegenwind vanuit Honduras, een buurland van El Salvador, en van veel andere Latijns-Amerikaanse landen die vinden dat de Salvadoraan zich niet onafhankelijk genoeg opstelt tegenover Washington. Er gaan geruchten dat de VS ook op de Mexicaan Derbez wedden, maar dat niet openlijk doen om zijn kansen niet te schaden.

De OAS zit zonder secretaris-generaal sinds oktober. Toen moest de voormalige Costaricaanse president Miguel Angel Rodríguez na minder dan één maand dienst opstappen. Rodríguez werd beschuldigd van corruptie in de periode van zijn presidentschap, van 1998 tot 2002. Daardoor heeft Midden-Amerika nog altijd niet de kans gekregen zijn stempel te drukken op de OAS. De vorige secretarissen-generaal kwamen uit Colombia, Chili, Uruguay, Ecuador, Argentinië en Brazilië. Voor de VS is dat een reden om de Salvadoraan Flores te steunen.

Jorge Chabat, een analist internationale aangelegenheden van het Mexicaans Centrum voor Economisch Onderzoek en Onderwijs, gelooft dat de politieke en economische integratie op het continent kan lijden onder de machtsstrijd.
Rosana Fuentes, directeur van het departement Internationale Studies aan het Mexicaanse Autonome Instituut voor Technologie (ITAM), denkt dat de verkiezingsstrijd lang en pijnlijk zal zijn, en negatieve gevolgen zal hebben.

In de OAS zetelen alle landen van het Amerikaanse continent en de Cariben, met uitzondering van Cuba. Dat land werd in 1962 onder druk van de VS uit de organisatie gezet. De VS hebben net als de overige 33 lidstaten maar één stem in de OAS, maar toch volgde de organisatie lange tijd trouw alle wenken vanuit Washington.

De OAS keek in 1954 de vanuit de VS geregisseerde omverwerping van een democratisch verkozen regering in Guatemala door de vingers, en reageerde nauwelijks op de Amerikaanse invasies van de Dominicaanse Republiek in 1965,
Grenada in 1983 en Panama in 1989. Washington kon in de jaren 70 en 80 ook ongestoord dictaturen en repressieve regimes in Latijns-Amerika steunen. De OAS kreeg geen greep op de bloedige burgeroorlogen die in de jaren 80 Midden-Amerika verscheurden. Toen Groot-Brittannië in 1982 de oorlog verklaarde aan Argentinië in het dispuut om de Falklands, weigerde de OAS het Inter-Amerikaans Wederzijds Defensieverdrag te activeren. Argentinië had daarom gevraagd, maar de VS hadden in het conflict de kant van Groot-Brittannië gekozen.

De voorbij jaren is de OAS zich onafhankelijker gaan opstellen, onder meer bij de verdediging van de mensenrechten. De organisatie is ook in actie gekomen om in een aantal lidstaten politieke brandjes te blussen. Maar de OAS blijft kritiek krijgen omdat ze niet bij machte blijkt democratisch verkozen regeringen in het zadel te houden als Washington daar anders over beslist. Op Haïti werd zo het einde ingeluid van de regering van president Jean-Bertrand Aristide. (PD)